Хызнакны башын къыйпар.
Ол къуууп кетди эсе,
Жауну сибирир, сыйпар.

Жер жюзюню тауларын,
Тюзлерин къыдырайыкъ,
Адамланы жауларын
Дуньядан къурутайыкъ.

Сора бир бирин сынап
Кёрюр акъыл этдиле.
Бир акъ шахаргъа ала
Жетинчи кюн жетдиле.
Учуп жетдиле ала,
Тёзюп жаууннга, къаргъа.
Учуп жетдиле, алай
Къоймадыла шахаргъа.

Батыр ариу сёлешди
Хынчы къалауурлагъа,
Ауур-ауур сёлешди
Хынчы къалауурлагъа.
Болмаз къалгъанда - атын
Ол къурч къабакъгъа бурду,
Хан арбазына аны,
Чалманныча, аудурду.

Чартлап чыкъды дауургъа
Къырал ханы, патчахы,
Къоркъду да, кетди ахы,
Элия бутакъ ургъан
Жер кёчюп баргъан сунуп.
Биягъы ол къутургъан
Деу келе тургъан сунуп.+

Асбек улу патчахха
Салам берди адетде.
Ол да, терк чёгюп тахха
Батырны къонакъ этди.
Къонакъ этди, къарыуун,
Кючюн кёрюп, батыргъа
Жюрегини сарыуу
Къайнагъанын айтыргъа.

Алай а хан уланнга
Ич, Аша деялмады,
Аслан кёллю аланнга
Ханча тюбеялмады.
Къайгъысы тунтуйтуп, къарт
Патчах кёп тынгылады,
Жаш да анга хошлукъ арт
Бургъанын ангылады.

-Бир уллу къыйынлыгъынг
Барды, баям, айт манга.
Кимди ол? Ит ылыгъын
Сынатырма мен анга! -
Деди батыр къартыкъгъа
Сыйынмай аны къаны,
Бедишге, артыкълыкъгъа
Чамлана, кюе жаны.

-Алп жашым, - деди Гижгит
Патчах, терен ахтынып. -
Сен жигит жашса, жигит,
Сен - желеусе. Махтанып
Бош сёлешмегенинги
Иги билеме, иги.

Бизни къыйынлыгъыбыз -
Генезир жауубуздан.
Энди къырылгъаныбыз
Кёп болду сауубуздан.
Жигитле, пелиуанла
Ёлтюралмагъан Дылла
Жауун бермей, сабанла
Кюйюп-кюйюп къалдыла.
Жашым, ол Дылла деген
Уллубыдыр эмеген,
Чыгъады да къаягъа,
Гыйы ташла атады,
Селегейлери агъа,
Булутланы жутады.

Бек ариуладан сайлап,
Къыз ашаргъа сюеди.
Кёлюне жетсек - ойнап,
Жауун булут иеди.
Башлагъанлай а тамып,
Булутха аркъан атып,
Тау башларына тартыр.

Бек ачыуланды Батыр.
Атына минди тулпар,

Кёкча кюкюреп, жашнап.
Энди бир кёрсюн мухар
Ариу къызланы ашап!..

Учуп жетди эмеген
Минип тургъан къаягъа,
Булут эмчекле эмген
Жабылмагъан гаягъа.

-Эй, кючюнге базыннган
Хырез тишли эмеген,
Уруп-буруп, тахтангдан
Атаргъа келгенме мен!

-Чибин кибик жызылдап
Жалкъытдынг да башымы.
Гапа сени эсе, жап!
Ашама къой ашымы!
Тартып, ичиме жутуп
Къоярма, - деди Дыла, -
Тарпан атынгы, тутуп,
Соярма, - деди Дылла.

Аллай сермеш башлады
Дылла, аллай къазаууат,
Кёкге атхан ташлары
Кеси башына жауа.
Учуп айланнган батыр
Садакъ окъла къуяды.
Жюгенин тартып, атын
Батыр кючден тыяды.

Сюннесин, сызып ийип,
Жауну кёзюне урду.
Къая оюлгъан кибик,
Дылла алай къычырды.
Сора, тобукъланды да,
Кесин талады, тюйдю.
Батыр къолгъа алды да,
Къаядан быргъап ийди.

Дылланы башын кесип,
Алып келген жигитни -
Энди сау дунья кёрсюн! -
Ашырды халкъ Гижгитни
Алтын тоханасына.

Кёк, акъырын басыла,
Кюкюреди, жашнады:
Жарылып къалгъан кибик,
Чучхур къуюлгъан кибик,
Алай жаууп башлады.
Чексиз эди къууанчы
Буюгъуп тургъан халкъны,
Жыры, тою, жубанчы
Тыйылып тургъан халкъны.
Букъмадыла жауундан,
Ата, ана, бала да.
Жауун сууда жуууннган
Жарыкъ бетли болады.

Зынгырдата майданны,
Патчах: - Алан алп! - деди,
Къаты къучакълап аны, -
Не сюйсенг да ал! - деди.
Къызым, тахым да - сени,
Жер юйледе - алтынла.
Киеуюм болсанг мени,
Къайгъысызма халкъыма!

-Тейри нёгерим болсун.
Ариу сёзюнг - тамамды.
Насып санга ал бурсун,
Мен барайым - заманды.
Манга мында къалыргъа
Ушамайды - борчум кёп.
Манга къатын алыргъа
Жарамайды - зорчу кёп.

- Зорчуну жолун кессин
Бизге жарагъан къолунг.
Жигит, жол кёллю эсенг,
Хорламгъа элтсин жолунг! -
Деди да, Гижгит къаты
Къучакълады уланны.

Кишнеп жетди да аты,
Учуруп кетди аны.

Жыйылгъан халкъ жигитни
Жиляй, жырлай ашырды.
Кёлю толду Гижгитни,
Кёз жашын а жашырды.

               * * *

Аланда уа той, къууанч:
Къыз туугъанды Асбекге!
Кюмюшжаякъ, алтынчач
Къыз туугъанды Асбекге!
Аны атына Айна
Деп атады ыннасы:
-Ушасын, - деди, - айгъа,
Жарыкъ кюннге ушасын!

Жангы туугъан жулдузчукъ
Кибик ариуду къызчыкъ…

Юч айдан эшме эше,
Жюрюй башлагъан эди.
Жырлагъанча сёлеше,
Тейри сюйген жан эди.
Суу къамишча, терк ёсюп,
Терк айнып бара эди.
Эки уллу кёк кёзю
Ариу ышара эди.

Насыплы эди Айкъыз-
Айначыкъны анасы.
Жарыта эди айсыз
Кечелени баласы.
Къууанчлы эди Асбек -
Айначыкъны атасы.
Терк бола эди тансыкъ,
Тансыкъ бола эди бек.
Тейри этди да насып,
Жашау кюйлери - иги.

Жел Анасы Химикки
Айнаны къарт ыннасы
Къызчыкъны тобугъуна
Олтуртуп, башын сылай,
Алтынчач туудугъуна
Айтыучу эди былай:

«Къызым, алтын къызчыгъым,
Сен кюмюш жулдузчугъум,
Кёк кёлде къанкъазчыгъым,
Акъ къарда агъазчыгъым,
Кюн да сюйюп тиерча,
Тейриле да сюерча
Бир ариу жан болгъун сен,
Бир асыл жан болгъун сен.
Ариу, субай агъачлы,
Намыслы да болгъун сен,
Жашар кибик къууанчлы
Насыплы да болгъун сен».
Гория уа - аппасы,
Бурма чачы тозурап,
Бау чайкъала атласа,
Келе эди къучагъы
Бла бир саугъа алып…

Къызчыкъны таугъа алып
Терк кетиучю эди ол,
Айнаны да учаргъа
Юйретиучю эди ол.