|
-ДУНИЯ ДЖАНГЫДАН ДЖАРАТЫЛАДЫ -ИГИ АДАМЛАГЪ А ТЮБЕДИМ -НЕ ЭТЕРМЕ МЕН ? -АХЫРЗАМАН КЁРЮНЮУЛЕ -КЁК ДА БАШЛАНАДЫ КЪАРАЧАЙДАН -ДЖАШАУ(УМ) -1.МАМЫР ЗАМАНДА -2.КЪАЙГЪЫ КЮЧЛЕГЕНДЕ -3. АХЫР ДЖИГИТЛИК -АХЫРЗАМАННГА ДЖУУУКЪЛАША -ТИШИРЫУ -ДОКТОР МУСТАФА ДОММАЙЧЫ -МУСТАФА ДОММАЙЧЫ?! -СЫЙРАТ КЁПЮР -МЕН КЪАРАЧАЙЛЫМА -05. 03. 1998 -ДЖАШАУУМУ ЭКИГЕ БЁЛГЕН ЧЕК - (09 - 12 зуль-хиджжа) -(30.03.1998) -(12.04.1998). -УУЧУ БЛА БЁРЮ -АХЫРЗАМАННГА ДЖУУУКЪЛАША -НЮР ТАУДАН МИНГИ ТАУГЪА САЛАМ -ТЮРК ДУНИЯСЫ ЭРКИН БОЛУР, ИНШАЛЛАХ! Къайдан болсун тенг бизге, Ол барады тенгизге. Толкъун ызындан толкъун, Бу деу мизамны эсгер,- Бёлек болуб, саф болуб, Атлаб баргьанча аскер. Аны тыяр кюч джокъду - Таудан энди алан-ас. Иги джолгьа бар, Къобан, Тенгизде да болма тас. Сени ташынгы джалаб, Сууунгу ичиб турсакъ да, Биз бай, джарлы болсакъ да, Бюгюн кёлюбюз игид. Барды Джуртубуз бизни, Барды Халкъыбыз бизни. Халкъыбызда бард ийман - Барды тамблабыз бизни! ДУНИЯ ДЖАНГЫДАН ДЖАРАТЫЛАДЫ Къарлы тауладан келеди ауаз. Тауладан энеди ауаз. Энеди-келеди ауаз. АЙ АУАЗ. Бир кишиге кёргюзтмей, Кесини малаик къанатларында Акъ аяз алыб келеди аны, АКЪ АЯЗ. Джашил талада Кюн таякъгьа Тюбейди АЙ АУАЗ. Ачылалла киритле, Юзюлелле кюртле - Дуния джангыдан джаратылады. ИГИ АДАМЛАГЪ А ТЮБЕДИМ Бюгюн игиди кёлюм. Джокъду ауруу не ёлюм. Кёк да - чууакъ, кюн да - джылы, Кючюме кюч къошады джылым. Ёргеден ёрге элтеди джолум, Билеме боллукъду джолум - Челеклеринде чайпала Кюн, Суу алыб келген къызгьа джолукъдум. Кюнлю сууундан ичдим, Къанатла битгенча болдум. Дагьыда арлакъда кёрдюм, Кюнтурушда олтуруб, амманы. Атдан тюшюб, салам бердим, Ёрге тургьанын эследим да аны. Атны адежге тартыб кетдим. «Эл ичинде ат юсюнде баргьан Ишленмеклиги болмагьан улан, Адетден, адебден хапарсыз»,- деб, Кеси кесиме айыб этдим. Джолоучу къартны ызындан джетдим. Атха миндирдим, ол унамаздан, мен да къоймаздан. «Ашыгьыш ишинг болур, бар»,- деб, кюрешди. Хурмет этгеним ючюн кёб алгьыш этди. Осал адамла алындырдыла мени, Иги адамла адамландырдыла. Бюгюн «джол болсун» дегенлеге тюбедим, Ала игиликге ийнандырдыла. Кесими да игилик этерим келди, Джууукъдагъылагъа, узакъдагъылагьа да. Къалгьан ёмюрюме джетерча бир ийнандым Бюгюн адамлыкъгьа, адамлагъа да. Бюгюн игиди кёлюм - Иги адамлагьа тюбедим. Огъур, берекет джукъду аладан - Кесим да игирекча болдум. НЕ ЭТЕРМЕ МЕН ? Мен Сенсиз ораза тутарма. Мен Сени бла ачарма аууз. Джети къат Кёкге да учарбыз, Сен болсанг къанатым. Алай а джюрегинг кёкге тартмай Сени, Джер хауаны, джер хауалыны сайласанг, Джазыуунгу аны бла байласанг, Не айтырма, не этерме мен?! АХЫРЗАМАН КЁРЮНЮУЛЕ 1 Къуругъан сууну ызына къараб, Ахыр кюнюме сагъыш этеме. 2 Къуругъан кёлню тюбю чёлде Ёлген балыкъла Мен бошуна ийген кюнлеге ушайла. 3 Кёл къуруй туруб, ол балыкълагьа Джетген къыйынлыкъны кёзге кёргюземе. 4 Биз насыбдан умут юзсек, Кёлюбюз, сына, къуруй, Сезимлерибиз, ёлюб къалалмай, Ол чабакълача, къыйынлашалла. 5 Ай медет Аллах! Ол къуругьан кёл - тауусулгьан джашау. Ол балыкъла - адамла. Мен ахырзаманнга къараб турама. КЁК ДА БАШЛАНАДЫ КЪАРАЧАЙДАН Мени сёзюме, ишиме, джашауума, Ёлюуюме Не джети къат Джер, не джети къат Кёк, Не джети джаханим, не джети джандет Ёлче тюлдюле, тёре да тюлдюле. Манга бир ёлче, бир тёре барды. Ол да: Джети харифден къуралгьан бир сура, Джети къанатлы малаик - Къарачай! Мубарек халкъым, мубарек джуртум - КЪАРАЧАЙ. Ол - Джерни тёппесиди, мийиклигиди, Кавказ таулалла аны омраулары. Джерни ёрге ёхтем кёлтюрюлген башыды Къарачай. Кёк да башланады Къарачайдан. ДЖАШАУ(УМ) 1.МАМЫР ЗАМАНДА Къарангы кечени къара толкъунларында, Кёрюне, ташая, ташая, кёрюне, Кёрюне ташая, ташая кёрюне, Узая, азая, Узайгьа узая, Ёлюмге, ёлюмсюзлюкге Кетиб баргьан чыммакъ къанатлы. 2.КЪАЙГЪЫ КЮЧЛЕГЕНДЕ Джазгьы тылпыу эте, Шийир таууш эте, Кюйген ийис эте, Къанатлары чачакъ-чачакъ бола, Къарангыны джырыб, Ётдю акъ къанатлы. 3. АХЫР ДЖИГИТЛИК Къарангыны джарыта, Учуб кюйдю джулдуз АХЫРЗАМАННГА ДЖУУУКЪЛАША Хорлагъан хорланды. Хорланнган хорлады. Джангыдан къатышды, бёлюндю дуния. Тёгюлген къанындан Къуралгьан Къан тенгизде Джюзеди адам улу. Къыйынлыкъ деген ол тюлмюдю? ТИШИРЫУ Чыммакъ толгьан эки Ай. Бишиб тургьан эки джилек. Сюйюнюб ачылгьан бал эринле. Кесине джерча тартхан, Кесине джулдузча тартхан. Бизни кёкге учургьан да, Бизни джерге тюшюрген да, Бизни джандетден къыстатхан да, Джандетни орнун тутхан да. Тюбюбюзде Джер да, Башыбызда Кёк да - Тиширыу. ДОКТОР МУСТАФА ДОММАЙЧЫ Болдум назмучу, миллетчи, Болдум джулдузчу, Айчы. Унутдум къайгьыны, джарсыуну - Измирде окъудум джазыуну: Доктор МУСТАФА ДОММАЙЧЫ. Доммайчыны туудугьу бла тюл, Биз тарих бла тюбешдик. Доммайчы сёлешген тилде - Къарачай тилде сёлешдик. Джуртха къайытханлай, Доммайчыны Къабырына ашыгъырыкъма. «Туудугьунгу кёрдюм Тюркде» деб, Мен бир тюз аскерчи аскер башчыгьа Хапарны тюзюн айтырыкъма. Ол, къурч ауазы къалтырай, сорур: Тюркге нек кёчгенле?- деб, Джуртларын къоюб нек кетгенле?- деб, Темир джаны тынгысыз болур. Дагьыда сорур: Ана тиллерин билемилле?- деб, Ата джуртларын джокълаймылла?- деб, Бир-бирлерин джакълаймылла?- деб, Къарачайчылыкъны сакълаймылла?- деб. Дагьыда: Къарачай джашаймыды, джашарыкъмыды?- дер, Анга кимден, неден къоркъуу барды?- дер. Сора бизден бек къаты сорур: Тили, тини да джашнар ючюн, Къарачай джашар ючюн, Насыблы, зауукълу джашар ючюн, Не этгенсиз сиз? Не этесиз сиз? Деу Доммайчыны бу соруууна, Ата-бабаланы бу сорууларына Биз къаллай джууаб бере билейик, Сыйлы къарнашым МУСТАФА ДОММАЙЧЫ?! Ала бердиле бизге бу тилни, Джуртну да, Аладан кёчдю бизге адет да, тёре да.. Бизден а не къалыр туудукълагьа, Не къалыр? Эшитемисе, Доммайчыны туудугьу Доммайчы?! Бизге уяныргьа джетгенди заман. Къарачайгъа джаныбыз къурман. Халкъ хастады, джетгенди заран. Керекди оноу, керекди дарман. Не айтырса, доктор Мустафа Доммайчы? Да сау къал доктор Мустафа Доммайчы. Мында да, Джуртда да, Бу дунияда, ол дунияда да Бет джарыкълы кёрюшюрге Аллах буюрсун. Хошча къал, доктор МУСТАФА ДОММАЙЧЫ. СЫЙРАТ КЁПЮР Итилде джангы кёпюрню Къарачай бла сынадыла. Бизни бюгюн не тамбла Ёллюклеге санадыла. Джазыу бизге бу дунияда Аллай сыйрат кёпюр къурду. Зауаллы Къарачай ол кёпюрде Бир кюн бла кече турду. Бир тюрк суу бир тюрк халкъны джутса, Аз бек къууанмаз эдиле джаула. Кёпюр чыдады, оюлмады - Къарачай кетмеди суугьа. Ёлгеннге, ёлтюрюлгеннге Санадыла халкъыбызны. Къурутургьа кюрешдиле Хар бир джерден атыбызны. Джарлы хайыуанлагьа да Кърал къыйынлыкъ салды: «Къарачай атла», «Къарачай къойла» Дерге амал болмай къалды. Халкъ ол заманда болады джокъ «Быллай халкъ быллай джуртда Баред» деб, шагъатлыкъ этген Тарихде да къалмаса джукъ. Бир мазаллы кърал бир бурху халкъны Алай къурутургьа изледи, Аны кеси къой, ызы да Сакъланмазча джерде, эсде. Бу империяны кючю джетсе, Къарачай тауланы атылтыб, Кюл этиб, джер бла тенг этиб, Орнуна башха зат къурар эди!.. Алай кёрюб болмаед бизни. Тобукъланмай, баш урмай, бой бермей, Бу ёхтем сюелген Кавказ таула Ёлген, сюрюлген таулуланы Бойсунмазлыкъ ёлюмсюз РУХЛАРЫЧА Кёрюнеелле гяуур къралны кёзюне. Ол сюргюнде, сойкъырымда, Туркестанда Ёлгенлеге кебин табылмай, Дууа этдирирге къартла табылмай, Къабыр къазаргьа эркиши табылмай, Къарачай думп бола тургьанда, Дагъыда кёл этгенле барелле: «Сыйрат кёпюрден ётген шойбуз да. Энди саудан къырылыб къалмазбыз. Биз къырылсакъ да, стампулчула, Аладан туугьанла анда, Тюркде, Аллахха шукур, саудула. Къарачай къауум тас болмаз. Биз тас болмазбыз дуниядан». Тюркде джашагьан къарачайлыла! Эшитемисиз бу ауазланы, сёзлени. Къарачай эм къыйын кюнюнде, «Биз кетсек да ала бардыла, Къарачай алагьа аманат» деб, Сизге ышаныб тургьанды. Энди сиз тюрк болуб кетсегиз, Ёлгенлени мыдах этсегиз, Аманатха хыянатча болсагьыз, Не айтырыкъсыз алагьа, Не айтырыкъсыз Аллахха? Къарачай этиб джаратханды Аллах бизни, Биз къарачайлылай къалыргъа керекбиз. Биз алай болумсуз, къарыусуз тюлбюз, Башхаланы ичинде эриб кетерча, Башхалагьа къуллукъ этерча. Барды Джуртубуз. Барды Халкъыбыз. Аллахыбыз барды бизни. Алагьа къуллукъ этейик. Аллахха шукур, Болгьанбыз, барбыз, боллукъбуз. Иншаллах! МЕН КЪАРАЧАЙЛЫМА Кюндюз Кюнюм, Кече Айым - Халкъым, Джуртум - Къарачайым. 05. 03. 1998 ДЖАШАУУМУ ЭКИГЕ БЁЛГЕН ЧЕК (09 - 12 зуль-хиджжа) Джашаууму, джазгьанымы да Экиге бёлюрге боллукъду: Хаджгьа дери (30.03.1998) Эмда хадждан сора (12.04.1998). Хадждан къайытхан кюнюм - Апрелни 12 - Туугьан кюнюмдю. Хаджи болгьан кюнюм бла, Туугьан кюнюм да Бир кюн болгьанлары сейирди. Нисан айда - апрелде - Кебиннге, чырмалыб, Аллахны аллына келиб, Файгъамбарыбыз алейхиссаламны Нюр тауун, Джуртун кёрюб, Аллахны бирлигин, Мухаммад да аны келечиси болгъанын Ауузум бла айтыб, Джюрегим бла бегитиб, Джюрегим джумшаб, тюшюнюб, Бютеу гюнахларымдан артылыб, Ичими, тышымы да харамдан тазалаб, Мен дуниягъа джангыдан туудум, Ёмюрлюк дуниягъа туудум. Нисан ай манга артыкъ да багьалы: Мен дуниягъа экинчи кере келдим. Нюр Таудан къараб, Минги Тауну кёрдюм. Мындан ары къалай джашарыгъымы, Не бла кюреширигими, Ким бла кюреширигими да билдим. Нисан ай манга артыкъ да багьалы. УУЧУ БЛА БЁРЮ Кече - къышхы, чууакъ. Джортуб барад джанлы. Не бек болса да сакъ, Уучу ургьанд аны. Джангы къаргьа джатыб, Джалайды джарасын. "Ай, балам",- узакъдан Къарайды анасы. Ана ауазы келед Къулагъына аны. Ёрге къараб, кёред Мыдах бетин Айны. Ата-ана да джокъ, Джыйын джанлы да джокъ. Къазакъ бёрю улуйду, Табсыз тийгенди окъ. Бёрю ауузу - къан, Бёрю ызы да - къан. Ашыгьыргъа керекди, Атыб келеди танг. Джетиб келеди джау, Къан ыз бла - итле. Алай а, алда - тау, Чегет да. Тур ёрге. Къан дерт - тургьузады, Булутдады Ай. Бёрю артха къайытады, Аны ызы - тогъай. Ол тёгерек бурулады, Ызчы итлени кесе. Ахырында къалады Уучу бла кеси. АХЫРЗАМАННГА ДЖУУУКЪЛАША 1. Сауладан тюнгюлюб бошаб, Ёлгенлени кёреме тюшюмде. 2 Саула ёлгенлеге сукъланалла, Ёлгенле уа - саулагьа. 3 Саула ёлгенледен къоркъалла, Ёлгенле уа - сауладан. НЮР ТАУДАН МИНГИ ТАУГЪА САЛАМ Ма Нюр Тау - Джабаль ан-нур! Къайда да тур - Джюрегинги къыбылагьа бур! Хира дорбун - Файгьамбарыбыз алейхиссалам Былайда эшитиб тургьанды Аллахны Сёзюн. Бу мийик Тауну башына чыгъыб, Хира дорбунну аллында Намаз къылдыкъ, Тилек этдик. Эсиме тюшдюле Кавказ таула: Минги, Кязим, Сымайыл, Къайсын. Ташла-джашла да тюшдюле эсиме - Огьай, хорланмазбыз биз! Файгьамбар да таулу эд, Мен да таулулай къалама. Аны азанчысы болгьанлай къалама. Кёреме Нюр Таудан Минги Таугьа Тартылгьан джанкъылычны: Аллаху акбар! Джюрекле иймандан толалла - Тюзлюк хорлар: Аллаху акбар! ТЮРК ДУНИЯСЫ ЭРКИН БОЛУР, ИНШАЛЛАХ! Ёмюрде джукъланмаз, мутхуз да болмаз Тюркню мийик джулдузу, джарыкъ Айы. Ас-салам алейкум, боз къуртла къууанчы - Эрджиес зафер къурултайы. Тюрк сюеди кенгликни, мийикликни, Кёкге къараб улуйду бёрю да. Белгилей бекликни, бирликни, Боз къуртла джыйылгъанбыз бери да. Эрджиес тауну тюбю ёзенде Хар сёз душманнга атылгьан бир окъду. Бери джыйылгьанла бёрюле-ёзденле, Итлеге, къуллагъа мында орун джокъду. |