Ол а алай айтыб сора къычырды: - Ой аман тамлыла уа, артыгъызны этдириб Къоя шойсуз да. - Да не этейик а хуна къошха Атхан огъубуз кирмейди, Не эте тургъанларын ичине киргенлерибизни уа Киши билмейди - дегендиле. - Алай болса хуна къошха отну салыгъыз, Джандар джашны, таулу джашны тутуб Багъа алыгъыз. Ала да ол хуна къошха отну салдыла, Джарлы да Джандарны да ала ортагъа алдыла, дейди. Анам этген а болур кёкдюр гебенек, Кёк гебенекни да, ой, чыркы сайын окъ тийди, Аны да джиби сайын а къан сингди. Джандар (Экинчи версия)5 Къанлы Мурдухдан къойланы кюте бардым Бабагъа, Джандетлени джети эшиги ачыкъ болсун Бу Джандарны бизге табхан анагъа. Ит тамлыла алгъан элле джарлы Джандарны арагъа, Кийиз бушдукъланы чулгъаб салалла Джарлы Джандар кезлик бычакъ бла салгъан джарагъа, Кезлик бычакъ саналмайды къамагъа. Къоян ызлаб буу тутду Рыстау Байрамны ызчы эгери, Аман кюнде къачыб кетгенди джарлы Джандарны Юч ёзенден сайлаб алгъан нёгери. Къачма, къачма, хомух туугъан Юсеин, Сабийлени салгъанбыз киши кирмез мийик раннга, Тюз туруман экибиз этген къралгъа. Къача эсенг акъбаш къамангы къоя бар, Хубийланы Амырхан улу Юсеин, Ёзден бетинги джоя бар. Къан чачылгъанды, ким айтыр табхан ананг Мансагъа, Ананг Манса этген эшек бетли чыбыдар кёк чебген Чыркы сайын окъ тийди, о джарлы Джандар, Джиби сайын къан сийди. Джылама, джылама кичи къарнашым батыр Иляккуш, Сен джыласанг мени кёлюм такъыр болады, Эки кёзюм джыламукъдан толады. Ит гяуурла алгъан элле джарлы Джандарны арагъа Джанынг барсын, Джандар, сени Кябагъа. Ананг Манса джёрмеликле сайлай турады, Черегейден келген уллу чарагъа, Сатанай бийче дженгил тюшмеди, хомух, арагъа. Джандар сора, ой, джанынг барсын кябагъа, Аллах джандет берсин а сора, джол берсин Джандар кибик джашланы табхан анагъа. Джандар (ючюнчю версия)6 Ой, Джандар, джанынг барсын Кябагьа, Ит тамлыла джыйылгъандыла Лабагьа. Мурдух башында бир бёлек атлы кёрюндю - Ала тосму экен, сора джауму экен? - Ала бизни тасхабызны билгенле, Юслерине кёк гебенекле кийгенле. Чартлап ётдюм мен чегет Лабагъа, Джаш къауумну элтип къуйдум быкъы бла ыраннга. Айыбы джокъду Джандарны бир тауда ёсген уланнга. - Юсейин, сен - къарт, мен - джаш, - деди джаш Джандар, - Экибиз да алгъын нёгер болайыкъ, Ёлсек - ёлдюк, къалсакъ да - бирден къалайыкъ. Арабызда чинар терек арамды, Экибизден, джер къачмайын, ким къачса, Аны анасындан ичген сютю харамды. Стауатны тамлы аскер басханды. Къаралдысы къошубузну джапханды. Хомух Юсейин этген антын унутду, Къара джамычыны юсюне ол тутду. Къачма, къачма, Хубийланы Амырхан улу Юсейин, Къача эсенг, акъбаш къамангы къоя бар, Ёзден намысынгы сен а джоя бар. Тынгыламай, Юсейин къамасы бла къутулду. Джарлы Джандар кеси джангыз тутулду. Къан чачылды ат джеринде башлыкъгъа, Налат болсун бу сабийликге, джашлыкъгъа. Джашлыкъ басып, эсгермедик джауланы, Сакъламадыкъ айрыланы, тауланы. Тамлыланы тау къошлагъа юйретген, Джарлыланы эшиклерин тюп этген - Къарабашланы Махатчи деген алабаш, Хазлеулени Алибек деген джилянбаш. Ой Джандар, Джандар, джанынг барсын Кябагъа, Къан къуялла таудан келген чарагъа. Тамлы аскер сансыз-санаусуз кёп болду. Кёк чепкенинг тегерей кюбеден бек болду. Чыгы сайын ол чепкеннге окъ тийди, Халысы сайын къалмай къызыл къан сийди. Онгсуз кюнде Юсейинни къарт ушкогун тапмадынг, Кезлик бичакъ бла джетисин босагъагъа къапладынг. Джигит эдинг, Джылкъычы улу джаш Джандар, Къанынг чачылгьанд сени расагьа, забагъа. Бизни джаныбыз, ой, къурман болсун, къор болсун Джигит Джандарны бизге тулпар тапхан анагьа. Джандар ( тёртюнчю версия)7 Ёзденланы Абуглалийни* версиясы Бу версия басмагъа биринчи кере чыгъады. Ёзденлени Абугалийни аузундан тауушджазмагъа* (сесалмагъа) * тюшюб менге джетгенди. Текстин андан алыб джазама. Кюйню тауушджазмада (магнитофонда) узунлугъу 14 минут 16 секунд болады. Джырны ортасында, сёзлери ангылашылмагъан 50 секунд джери барды. Джырны аллында бир эркиши ауаз орусча «…250 лет!, а ты говоришь 150 лет…» дегени эшитиледи. Ол Джандарны историясыны юсюнден сёлешингеннге ушайды. Абугалий бу кюйню 80-чы джылланы ахырында джырлагъанды эм джаздыргъанды. Кеси юсюнден китабда джазгъанда, джырны Къочхарланы Къасботдан юренгенча айтады. Ол джырлагъанын къагъытдан окъуб баргъаны танылады. Юч-тёрт сёзню джангылыб айтханы да барды, аланы тюзетиб тюбюнде кёргюзтгенме. Джырда сёзлюкге тюшмеген сёзле, неда литература формагъа келишмей диалект формада болгъан сёзле бардыла эм танылмагъан унутулгъан джер-суу атла бардыла. Аллай сёзлени китабны «Ачыкълама» башында ачыкъларгъа кюрешгенме. Джаш заманымда уа ол Уллу Лабада къойчу эдим да |