Къачар болсанг, акъ къамангы къоя къач, Кетер болсанг, ёзден бетинги джоя къач. Ит тамлыла алсала мени арагьа, Кезлик бычакъ саналырмы къамагьа? Къарачайдан аскер алыб келгинчи, Ит гъаж-гъужла* мал къоймайын сюрюрле, Гитче-уллу къалдырмайын, барысын Сюрюб барыб, джесирликге берирле. Арт айтырым олду санга Хусейин: Арабызда чынар терек орамды, Джер къачмайын, экибизден ким къачса, Аны ичген ана сютю харамды ". Хусейин, тентиреб, не этерин билмейди. Сора айтад: " Джандар, джаным, къарнашым, Ой, къачмайма, мен къуугьуннга кетеме; Булжумайын, Къарачайгьа терк барыб, Айтханымча аскер алыб джетерме. Хайда, турма, кир бир къая урбуннга, Джаш къауумну джашыр терен дорбуннга. Мал ичинде барды, Тейри, къашха къой, Юлюшюмю сен айыр да башха къой. Душман кёбдю мени барыр джолумда, Керти нёгер акъ къамамды къолумда. Огьай, Джандар, акъ къамамы къоялмам, Аны ючюн ёзден бетни джоялмам." Хомух Хусейин алгъын антын унутду, Джамчысын да ол юсюне терк тутду. Амырханны къызбай джашы кетгенди, Джигит Джандар баш мадарын этгенди: Къайынладан быкъылыкъла алгьанды, Джаш къауумну къая раннга салгьанды. Кютген малын къоялмады джаулагьа, Къой сюрюуюн ургьан эди баулагьа. Батыр Джандар уят этди бугьаргьа, Къарачайны бедиш бетге сугьаргьа. Къоркъакъ Хусейин къачды да къутулду, Джарлы Джандар кеси джангыз тутулду. Келемет да уугьа кетгенд таулагьа, Къоян ызлаб, буу тутады эгери, Къыйын кюнде къачыб кетгенд, Джандарны Юч ёзенден сайлаб алгьан нёгери. *** Къан чачылды ат джеринден башлыкъгьа, Ой, не этейик, сабийликге, джашлыкъгьа. Джашлыкъ басыб, эскермедик джауланы, Сакъламадыкъ айрыланы, тауланы. *** Къарабаш улу итден туугьан Махатчид Тамлыланы тау къошлагьа юретген, Кызылбекле бла джашайды бедишлик, Джарлыланы эшиклерин тюб этген. Сен баргьаненг ала бла джашаргьа, Къарачайны къой аякълай ашаргьа. Тамлылагьа бардынг эсе, не табдынг, Къара джерни ауузунг толу юч къабдынг. Тамлыланы тау джоллагьа юретдинг, Ёлюклерин чана бла сюйретдинг. *** Кюн батханлай ит тамлыла келдиле, Джаш Джандарны джангызлыгьын билдиле. Умут этелле джаны саулай бууаргьа, Малгьа къошуб, джесир этиб къууаргьа. Башчылары алай айтыб сёлешди: "Бизни кёрюб, таулу джашла къачханла, Ыстауатны эшиклерин ачханла. Къошха кириб айран-сусаб алыгьыз, Тёгерекге къарауулла салыгьыз. Сакъ болугьуз, къошда бетджан болмасын, Ичинде да таулу киши къалмасын!" *** Юслерине гебенекле кийгенле, Ала бизни тахсабызны билгенле. Ыстауатны тамлы аскер басханды, Ауанасы къошубузну джабханды. Бычагьыма эки билеу тартханма, Къошха кириб, къаты бетджан салгьанма. Амалсыздан эшик артын сакъладым, Ал ючюсюн босагьагьа къабладым. Кезлик бычакъ къылыч кибик ойнайды, Джигит Джандар энтда тёртню санлайды. Къошну ичин къан шоркъала тарайла, Ит тамлыла бир-бирлерин талайла. От салдыла аны агьач къошуна, "Кюймем" дейди, батыр таулу бошуна. Мычымайын имбашына от джетди, Ол, ёлгюнчю кюреширге ант этди. Чартлаб чыкъды, кезлик бычакъ къолунда, Душманланы мукъут эте джолундан. Тулпар Джандар къаблан кибик атылды, Тамлы аскер ит джыйынлай чачылды. Ашхы улан уруш тюзден кетмейди, Къан тёкмейин быллай жигит ёлмейди. Тоноучула артха-артха къачдыла, Ушкок отну тёрт джанындан ачдыла. Къан къуялла таудан келген чарагьа, Чачылгьанды сени къанынг забагьа. Ой эгечинг Джулдуз тикген кёк чебкен, Саугьа болуп санга келгенд жандетден, |