|
-ЭКИ КЪАРТ -КЪАР ХУРТДАГЫ -БИЛЕМЕ -СЁЗ - КЪАНАТЛЫ -НЕК? -ДЖАН УРГЪАН КИБИК -БОРАН -ДЖЕР КЕСИНЕ ЧАКЪЫРАДЫ -ЁЛЮМСЮЗЛЮК НЕДИ ДА -ТОХТАМАЗ ДЖЮРЕК -ШАХАР ОРАМДА -КЁЗЮМ КЮЛЕ ТУРСА ДА -КЁЗЛЕРИ ДЖАЗГЪЫ ЭРТДЕННИ -АСКЕРДЕ -НЕ КЪАЛЫР -ДЖУЛДУЗ ТАШХА УШАДЫ СЁЗЮМ -"ХАРС" ДЕБ... -КЪАРАНГЫ БУТУН СЫНДЫРДЫ -КЪАЙДАСЫЗ, ЧАЛКЪЫЧЫ ЭРЛЕ! -АТ ЧАБСА, ИТ ЧАБАР -ПОЭЗИЯНЫ ДЖАНГЫЛЫГЪЫ -КЁЛЮМ ТЕНГИЗГЕ БУРУЛГЪАН КЁЗЮУ -ТЮБЕТ БИЗНИ -АНГЫЛАДЫМ ИГИ -ДЖАЗ БАШЫ -КЁКНЮ ЧАЧЫ - КЪАЗАНЛА -БУЛУТ -ДЖАШЫРТЫН КЪАБХАН ИТ -КЪАЛАЙДЫ ЭКЕН? -ДЖАУ, ДЖАНГУР -АЛАМГЪА СЫЙЫНМАЗ БУШУУУ -КИМ ЮЧЮН? -ЧАБАКЪ -ИННЕТ "Эй, ол Сатанай бюгюн бизге джараса, Биз анга баш ургьанлай турур эдик", - Деб ашыгьыш кетдиле келечиле... Ма келеди эркишича кийиниб, Ай къалыр да тиширыу болгъаны билиниб. Къонакъ келгеннге ёрге турургьа излейди, Ол а: "Аллах ючюн тебме, къонакъ", - дейди, Олтуртады тобукъларындан басыб, Кеси уа кетеди ызына айланыб. Къычырадыла: тутуша бар, кетме деб, Эй, марджа, аллай хомухлук этме деб. Къонакъ гёджеб а: "барма къоюгьуз, - дейди,- Ол меннге этерни этгенди дейди. Джетер джетмез тобукъларымдан бошады дейди, Тутушсакъ а къояр эди ёлтюрюб". ... Джыйылгъан джамагъат сыйлы къонакъны Барады дейле сылаучугьа кёлтюрюб. ЭКИ КЪАРТ Хар кимни башха тюню-тюшю: Дайым мени кёз аллымда Эки къарт дуппур башында Къабыргъаларындан кырдыкга тюшюб. Юслеринде къочхар тонлары Джылытадыла, болсала да эски. Ары-бери силке къолларын, Даулаша, сёлешедиле экиси. Нарт заманлагьа къочхар тонлагьача, Чырмалыб турадыла къартла. Тон тюбюнден къарагьан туудукъчукъ Аланы ишлерин, сёзлерин да къатлар. Озгьан заманнга ким къараялыр Сансыз этмей, этмей къаугьа. Аргъы кюнбетни къаялары Къарагъан кибик ёзен суугьа. Баргъан заманнга ким къараялыр Акьылман кёзден. Замансыз шкок атылады Керексиз айтылгьан сёзге. Къартла билмеген не зат болур? Барын да биледиле къартла. Къойла кырдыкны отлай келиб Тохтаучандыла, алагьа къараб. Сора ёмюрлени тузлу терлерин Джалайдыла тонланы юсюнден. Джашчыкъ а, къымылдаб тонну тюбюнден Чыгьады да, илгендиреди аланы. Тонну этегин джашчыкъны юсюне Атады да къарт, къалкъыугьа киреди. Туудугьу - сабийлиги артха къайтханча - Джюрегине рахатлыкъ келеди. КЪАР ХУРТДАГЫ Къар хуртдагы къабыргьада - Огьурсуз къышны къалгъан-булгъаны Кебиннге чырмалыб тургьанча... Боранлы къышдан къалгьан олду энди. Джазыкъсыннган огьуна этдим. Къар хуртдагы къабыргьада... БИЛЕМЕ Билеме: ёллюкме джашлай, Кёрюб болмасам да ёлюмню. Джюреклери тынчла, джууашла Джашаучандыла узакъ ёмюрню. Джюз джыл джашагьан билмейме поэт, Аны ючюн болмазма кёлсюз. Къалюбалада джашагьан нартны да Нарт сёзю - ёлюмсюз. СЁЗ - КЪАНАТЛЫ Къанатлылагьа бералмайма тилими, Сёлешдириб, алагъа тынгыларча. Ала да бералмайдыла къанатларын, Ала кибик мен да бир учарча. Сёз а - къанатлы... НЕК? - Къалай аридула джулдузла... - Ышаннга салыргьа табдыла бек. - Не дейсе!? Мен кетеме. - Нек? - Джюрек къарады сенде. ДЖАН УРГЪАН КИБИК Бу кёкмюдю, огъесе джаныммыды Умут джулдузлагьа керилиб тургъан. Бу булутмуду, бушуууммуду, Учхан джулдузгьа джаназыгъа баргьан? Бурху джюрегим да нек урады былай, Бютеу Аламгъа джан ургьан кибик? Кеси да тюнене бла тамбланы байлаб, Бюгюнню сыйраты болгьан кибик? БОРАН Боран джылыныргьа излеб, Боранлай эсе уа. Кесин юйге, адамгьа Андан ура эсе уа. Аны киши да билмей Тура эсе уа... Ангылайма, билселе да, Джылы къоюнларында Бузну эритирге Азла сюерле, Азла базарла. ДЖЕР КЕСИНЕ ЧАКЪЫРАДЫ Керек тюлдю джугъунг, Келгенди джукъум, Джер кесине чакъырады. Учхан джулдузум - Джанлы сюрген къозу, Къаны саркъа, макъырады. Тауусулгьан болджал... Саргьалгьан болджар... Аджал. ЁЛЮМСЮЗЛЮК НЕДИ ДА Джыла, Кёзню терезесин, кёлню эшигин этиб. Джырла, Джюрекни къысыр къая этиб. Джылла чачыладыла къаядан кетиб. Ётюрюк. Заманды бизни элтген кёлтюрюб, Кесибизбиз чачылгъан да джылладан кетиб. Елюмсюзлюк неди да? Къайда башланады ол? Кёлсюзлюк бошалгьан джерде башланады ол. ТОХТАМАЗ ДЖЮРЕК Тейри берди атны джюрюгюн, Аны сакълар онг бермеди ансы. Талагъы тургьан джюрегим Хырылдайды, аууб къырдышха: Билеклерим - сыннган арышла, Сагьышларым - аугьан арбаны Бурула тургьан чархлары... Терк юзерме арыш бауланы, Хамыт бауну аладан да терк. Кюлдюрмезме къанлы джауланы, Алагьа ачыугъа тохтамаз джюрек. ШАХАР ОРАМДА Джол чыракъны джашил кёзюне Сыпас эте, ётеме джолну. Арабала, джаныуарлача, Юсюнге чынгаргьа турадыла хазыр. Аланы къурушдургьан Джол чыракъны къызыл кёзю. Акъыл джыйдыргъан да - Къолан таякъчыкъ. Теблеб кетерге хазыр тургьан Джаныуарланы къанджал сыртларында Кёл кенгдириб чабарым келе, Ётеме джолну... КЁЗЮМ КЮЛЕ ТУРСА ДА Кёзюм кюле турса да, Турады кёлюм кюе. Оту джанаргьа у намай, Тютюнден толгъан юйге Ушайма. Насыб отум Джанмай къалды аз-кёб да. Терс тюлдюле Джер, Кёк да. Не этгин, Къыйынды адам джолу. КЁЗЛЕРИ ДЖАЗГЪЫ ЭРТДЕННИ Деу элтгенни элталмасам да, Элтирме биреу элтгенни. Илячин сёзлерим болурла Кёзлери джазгьы эртденни. Джазыу джыгъалмай къалса да, Мени да джылла джыгьарла. Джап-джашил джазгьы кырдыкла Кёз орунларымдан чыгъарла... АСКЕРДЕ Аугьунчуннга барыргьа керекди Аз да болмай кёлде экилик. Ёзге буйрукъну толтургъунчуннга Ауаргъа да джокъду эркинлик. НЕ КЪАЛЫР Кырдыкны бурайыкъ да, ол юзюлмесе, Биз бичен ишге кирейик. Назмуну кёчюрейик да башха тилге, Андан не къалыр, кёрейик. ДЖУЛДУЗ ТАШХА УШАДЫ СЁЗЮМ Къаяны ташы ёзенде тохтар, Поэтни сёзю - башха джюрекде. Джаннган джюрегимден тютюнлей юзюлген Сёзюм бирде ушады ташха: Кюйюб, кёкден тюшген джулдуз ташха. "ХАРС" ДЕБ... "Тарс" деб, къара джюреги атылгъанында, "Харс" деб, джангызгъа барды азатланнган джаны. КЪАРАНГЫ БУТУН СЫНДЫРДЫ Къарангы бутун сындырды да Ёзенни терк кючлейме деб, - Кийикни терк тутама деб, Къаядан секириб, бутун сындыргьан Бёрюге ушаб къалды. Танг аласында къарангы Ауур асхай кетиб баргьанда, Кёлеккеси да - Ит къабхан тюлкюню къуйругьу кибик, Элде хоразла кёл кенгдире, Бир-бири ауузундан алыб, Ызындан созуб къычыра эдиле... КЪАЙДАСЫЗ, ЧАЛКЪЫЧЫ ЭРЛЕ! Тыбырда къалгъан къызлача, Чалынмай къалгъан джерле, Къаудан къычырыкъ этелле: Къайдасыз чалкъычы эрле? АТ ЧАБСА, ИТ ЧАБАР Ташлы джолда от чакъдыра, Фахмуну аты чабды. Тишлерин уруб чакъдыра, Зарлыкъны ити да ызындан. Фахмуну дюлдюрю учду да, Кёкде Къой Джолда кишнеди. Зарлыкъ ити, кёкге къараб, Улуй къалды, эрши улуй... ПОЭЗИЯНЫ ДЖАНГЫЛЫГЪЫ Поэтни джангызлыгьын Джангыз башха поэт билир. Поэзияны джангылыгьы, Айхай, джангызлыкъда келир. КЁЛЮМ ТЕНГИЗГЕ БУРУЛГЪАН КЁЗЮУ Къыз келеди чыгьа тенгизден, Тенгиз келеди аны ашыра. Аллына ёте да бетине къарай, Бутларына, белине чырмала. Ийнакъланнган къыз кюле-ышара... Къыз тенгизде джюзгенлигине Тенгиз аны азсынады. Ызын ба эте юзмезде, Ызындан къараб ахсынады... Тенгизни чексиз термилиуюне Адамдан толу джагьа да - шагьат. Кёлюм тенгизге бурулгьан кёзюу - Сен къол силке ташайгъан сагьат. ТЮБЕТ БИЗНИ Эмегенни джангыз кёзюча, Джол чыракъны къызыл джаннган кёзюн, Уруб чыгьарырча бола, Амалсыздан дагьыда тёздюм. "Арбаланы Тейрилери - светофор, Къаршчы барсанг къалырса гимигиб", Чамны къой да, сюр арбангы Излей эсенг бюгюн меннге игилик. Кечигеме, кёлюм бола учхун. Айтхан багьанга аллай бир къошуб Берирме. Кетгинчи учуб Мени анга бир джетдир ансы. "Терк болушлукъну" арбасыча бар. Халым таб тюлдю. Джетдираллыкъ тюл эсенг да, "кёрейик",- де. Аллындан тюнгюлтме. Кюн мутхуз болса, учакъ учмазча, Кёлюм джарыкъ боллукъ эди мени, Кёрлюк эдим сени. Кюн а - чууакъды. Ай медет... Не да эт, Тюбет бизни. АНГЫЛАДЫМ ИГИ Сени сюйгенден къалама да ёлюБ... Улугъан итни да ангыладым игИ... Лагьым да джокъ бу затха, аллындан биЛ. Инсан сюймекликсиз джашаялмаймыды дуниядА? Керти ол затсыз джарымаймыды джоЛ?! Ой, джюрегими болмай эсе, назмуму къойнунга аЛ. Ол мен бек термилген акъ къойнунга акъ сёзюмю саЛ. От тюшген джюрек - алайды хаЛ. Ой, джюрегими тартыб алыб сугьалсам эди къаргьа... . Сау къаЛ. ДЖАЗ БАШЫ Мазаллы таш келе эди тайыб. Бугьа сиреле эди мынгайыб. Таш а келе эди джерни терен къазыб, Бугъа уа сиреле эди кючюне базыб. Сора ташха салды башын, салды, Ай медет, истем болалмад да къалды. Таш болса эди кесича бир бугьа, Тебремез эди былай бойну бурула. Бугъада боюн, борбай да бар, Алай а, джууукъдан-джууукъ болады джар: Туракълайды, джууаклары сыдыра джерни. Тюз эрнинде мийик джарны джангы кюч кирди. Бугьадан эсе къалды ушаб къысыр къаягьа, Суу къаяны джуугьан кибик, юсюн тер джууа. Ол чыдады, чыдамады джазгьы джар башы: Кетди бугьа къобхан суугьа къоюб джер башын... Пелиуанны эсиртдинг да, эссиз этдинг... эх, джаз башы. КЁКНЮ ЧАЧЫ Кёкню чачы - кече Джерни юсюне тёгюлгенди. Мен а къалгъанма кечге, Ёмюрде да джеталмазма энди. Чачынгы чачыб ойнамам, Сени чачынг тёгюлмез юсюме. Тенгизге ашыгьыб, джеталмай къалгьан Суугьа, сын таш - ызы. Джюрегим учхан джулдузча кюе, Таш болгъанды джетгинчи сеннге. Сын таш болгъанды Сюймеклик кёгюнде кюйгеннге. КЪАЗАНЛА Джюрегимде къайнагьан къазанланы Кимле ышырадыла отун, Кимле къууанч бла бушууну булгьайдыла анда, Кимле аладыла кёмюгюн, Кимле ышарадыла озгъун. Бир къазанда къайнайдыла къууанч бла бушуу, Араларына четенчик салыныб турса да. Къазанны башына бир къууанч, бир бушуу къалкъый... Поэтни джюрегинде къазанла бош болсала, Аланы тюблерине къаладыла чёгюб Бушуу, мыдахлыкъ, къара къайгьыла - Алай ауурдула, къарадыла ала. Поэтни сёзю дунияны джылыта, Джюреги толады къурумдан. ...Бир кюн а поэт кетеди дуниядан Дунияны дуния бла бир къыйынлыгьын алыб. БУЛУТ Ичин тёге сёлешеди булут, Джер бёлмей тынгылайды анга. Ол булутха болады асыу. Зуккочук эте, шошаяды кёк. Кюн тиеди. Ичин тёкген къара булут Дженгиллениб, джарыб, Акъ булутлагьа къошула болур. ДЖАШЫРТЫН КЪАБХАН ИТ Мах, мах деб чакъырдым ёлюмню, Бир кюн джашаудан эригиб, Ол а - джашарым келгенде келди, Ой ёлюм - джашыртын къабхан ит! КЪАЛАЙДЫ ЭКЕН? Таза тау суу. Джашил джагьа. Игиди кюн. Джагьагьа атылгъан чабакъгьа уа Къалайды экен? ДЖАУ, ДЖАНГУР Джайгьы чилле кюйдюрюб бетин Джерни ушатханды къартха. Умут булут, огьур джауум бол да, Джашлыкъны бир къайтарчы артха. Бол, джангур, джылы да, джангы да, Къартайгьаннга къайтар кийик саулугьун. Джукъланнган сезимлени джангыдан джандыр да, Джайгьа бир къысдыр джазгьы джаулугъун. Джау, джангур, сюймекликча джау, Термилген джерни бир сугьар. Джангыз кечеге кырдык чыгьар Минг шукур дей сеннге, минг махтау. Джау, джангур, сау кечени джау, Элия да кёкде ташсынмаз. Эртден бла джай бир ариу кёрюннюкдю Джазгьы джаулукъчугъу бла башында. АЛАМГЪА СЫЙЫНМАЗ БУШУУУ "Ана тилинги ёле баргьаны - Ахырзаманны келе тургъаны",- Деген эди бир индейли къарт... Джюрегим мени, сын таш кибик къат: Ол къарт - халкъыны ахыр адамы, Аламгьа сыйынмаз бушууу аны. Анасы ёлген чыдайды, Ана тили ёлген а? Адамы ёлген чыдайды, Халкъы ёлген а? КИМ ЮЧЮН? Кечени къара бармакълары Акъ имбашларынгда сени - Олду шашдыргьан мени. Тангны акъ бармакълары Къара чачынгда сени - Къартаймаз ачыуум мени. Мени уа къол аязымда - Сюймеклик аязында, Джулдузла джилтинлей джюрегим, Ким ючюн джанады да?! ЧАБАКЪ Таза тау сууда ёрге чынгаб Чабакъ къарайды джашил джагъагьа. «Аз иги тюлдю анда джашау»,- Деб келеди аны кёлюне. Алай а бир кюн чабакъчы Аны тутуб силдеди джагъагьа. Джашил джагъа къара кёрюндю, Ызына чынгады джаны чыгьа. Къабары тауусулмагьан насыблы, Джуртун табды, сууну табды. Алай а кёбле къалдыла узакъда Ётюрюкню къармагьын къабыб. ИННЕТ |