|
-СУУ бла ДЖАШАУ -БАЙЛАБ ТУРУР -ТАЛ ТЕРЕКЧА ТАЛГЪАНДЫ ДЖЮРЕК -БИЛСЕ ЭДИ -ИЙНАНА БОЛУРМУ? -Къаракётланы Иссаны эсгере -02.08. 1989 дж. -КЕТДИ ДЖАШАУ, КЕТДИ - КЪАЙНАМА - КЪУУАНЫР ЭСЕ УА КЪАРАЧАЙЛЫ -05.09.1989 - ЭРКИНЛИКГЕ ЭЛТИР ЮЧЮН ДЖОЛ -СЕНИ КЁРГЕН КЪУУАНЧЫМА НЕ ДЖЕТЕР? - ДЖАНГЫ АЙ БЛА ДЖУЛДУЗ -СЕНИ АМАЛТЫН... - ТАУКЕЛЛИК КЕРЕКДИ -11.03 1990 дж. - КЕСИМИ УНУТХАНМА -ДЖАРЫКЪДАН ТОЛУ ЭДИ.. -БАРААТ КЕЧЕНИ НАЗМУЛАРЫ -(Джюз намазны орнуна - джюз назму) -мартны 11, 1990 дж. - УЯН -ГЫЛЫН КЪУШ -КЮЛДЕ БИТГЕН ГЮЛ -ДЖАШАРЫКЪМЫДЫ КЪАРАЧАЙ?! -Сентябрны 14, 1990 дж. - КЪАЙЫТЫР -НАЗМУЛАГЪА КЪАРАЙ -КЁЛДЕ -ФАЙГЪАМБАРЛА бла ПОЭТЛЕ. -МЫДАХЛЫКЪ НЕДЕНДИ? -КИМ КЪАЛДЫ? -СОРУУ -"Й" АЧАР: АКЪ. -"Й" ачар: акъ (= Къарачай). - АШЫКЪМАЙ АШЫГЪЫРГЬА СУУ бла ДЖАШАУ Суу джагъаларын талай кетгенча, Джюрегинги талай кетеди джашау. БАЙЛАБ ТУРУР Джаны чыкъгъынчы джанкъылыч Кёк бла Джерни байлаб турур. ТАЛ ТЕРЕКЧА ТАЛГЪАНДЫ ДЖЮРЕК Суу джагъаларын талагьан кибик, Дунияны талайды, тарайды къайгъы. Ахырзаман сагъыш къобандан Тал терекча талгьанды джюрек. Саз топракьдан, юзмезден, ташладан Кёрюнмей къалгьанча терек, Сёз топракъдан, юзмезден, ташладан Толгьанды джюрек, толгьанды джюрек. Ырхыча баргьан къайгьыладан, Тал терекча, талгьанды джюрек. Тозурагьанды, тамырлары ачылгьанды, Чал терек болгьанды джюрек. Ёзге умутун тас этмегени себебли, Тебеди, урады, джашайды джюрек. Кюреше, сермеше тургьанлай, Ёлсе да алай ёллюкдю джюрек. БИЛСЕ ЭДИ Меннге баш уралла деб тура эди намазлыкъ. Аллахха баш ургьанларын билсе эди ол... ИЙНАНА БОЛУРМУ? Кийикни атды. Джетди да бойнун тартды. Этин ашады. Терисин а - Намазлыкъ этди. Керти Аллахха ийнана болурму ол? Къаракётланы Иссаны эсгере Къазакъ бёрюча, джангызлыкъгьа юрендим. Кёб закийге къатын болгъан, Барысындан къызлай къалгьан Поэзиягъа юйлендим. 02.08. 1989 дж. КЕТДИ ДЖАШАУ, КЕТДИ Бир ариу къызны Кийими къолунгда къалыб, Кеси сыбдырылыб кетгенча, Кетеди джашау, Кетеди джашау, Кетеди. Къараб къаласа аны ызындан... Акь маралгьа ушаш ол джалан тиширыуну Кём-кёк сууну джашил джагъасы бла Кете баргьаны, узая баргьаны; Аны туу санларында Аллай бир ауурлукъ эмда дженгиллик. Ол сыйдам, ариу санланы Сыларгьа тюшген эди насыб Бир кече. Эртден бла уа, Тыялгьанмы этерик эдинг, Турду да кетди. Сеннге къалгьаны Не чач тюйреуючю, не къол джаулугьу Дегенча, бир унутхан заты, Эсге тюшюрюуле, Эмда Юйюнге, джюрегинге сыйынмаз Бир мыдахлыкъ. ...Сени аллынга къараб, Бюсюреусюз Къучакъ джая эдим тюнене. Энди уа - Джаным чыгъаргьа джете, Къолларымы узатыргьа да болалмай, Ызынгдан къараб турама. Нечик ариу, нечик татлы Тиширыу эди джашау... Сени былай терк кетеринги билсем, Сени былай этеринги билсем, Не кюн, не кече Бермез эдим тынгы, Билмез эдим тынгы. Ай медет, кетди джашау... Кетди. КЪАЙНАМА Джюрек, джюрек, Сен мени да, кесинги да Къыйнама. Кюнча джаныб, джарытмай эсенг, Къайнама. Сюе эсенг, сюймеклигинг Джарасын. Ол сау этсин Джерни, кёкню, адамны да Джарасын. Кеси аллынга кюе эсенг, Кюйме, къой. Джауунг кёрсе, табалар да, Тутар той. Не да болсун, Бош къазанча къайнама. Керексизге кесинги да, башханы да Къыйнама. Джюрек, джюрек... КЪУУАНЫР ЭСЕ УА КЪАРАЧАЙЛЫ Аламла иеси къараса бери Кёрюр эди: джелимауузла тутуб Кюнюн, Айын, Бир тюз малчысындан инаралына дери Джюреги джарылыб ёлгенин къарачайлы. Джюреги джарылыб ёледи къарачайлы... Джуртун табханында да тюзлюгюн табмай, Джерине, тилине эркинлиги болмай, Джюреги джарылыб ёледи къарачайлы. Ишде, сермешде да джигитлик кёргюзюб, Аны ючюн а сыйын, къыйынын да табмай, Бюгюн-бюгече да ат-бет аталыб, Джюреги джарылыб ёледи къарачайлы. Хакъы тас болгьанына турса да тёзюб, Халкълыгьы тас бола баргьанын кёрюб, Тёзалмайды. Тёзмей да болмайды. Джюреги джарылыб ёледи къарачайлы. ...Алай а башха заманла келдиле: Джелимауузладан къутулуб Кюню, Айы, Бурун кибик къраллыгьын табыб, Халкълыгъын сакълаялыр эсе уа къарачайлы. 05.09.1989 ЭРКИНЛИКГЕ ЭЛТИР ЮЧЮН ДЖОЛ Элия урургъа ёчдю былайын, Алай а, эркинлик кёбдю былайда. Элиягъа чыдар кюч да болайым, Чыдаялмай, дюккюч болуб да къалайым, Ёзге терсликге, терсге тартмам орайда - Джаным кёкге джууукъду мийикде, былайда. Чыбыкълагьа джыйылгьан элия, Быргъылагьа къуюлгьан къобан, Фыргъауун мени да сизге къошаргьа изледи, Къабха, масхабха джыяргъа изледи, Алай а, мен кютю болургьа унамам. Ибилис мени къылларгъа, къулларгьа, Аллахха, адамгьа къаршчы ууларгьа Умут этди - алдаб да, къыйнаб да. Мен уруб аны бир кёзюн алдым. Кёрдюм дунияда бузлаб да, къайнаб да - Муратыма уа джетелмей къалдым, Сыйрат кёпюрден да ётелмей къалдым. Эркин элия, ур, кюйдюр мени, Къул сезимим, къул сёзюм бар эсе, Джюрегим ит эсе, зар эсе, Эркин элия, ур мени, кюйдюр. Эркин элия, тюш джюрегиме, Кёз джилтиним, сёз джилтиним бол. Азат кючюнгю нёгерликге алама Эркинликге элтир ючюн джол. СЕНИ КЁРГЕН КЪУУАНЧЫМА НЕ ДЖЕТЕР? Аллах барды. Энтда тюбетди бизни, Къайгьыладан къалгьанчама артылыб. Къышны ичи бла гяхиник джол тартылыб, Джаз келгенча, алай кёрюндюнг кёзге. Шукур этдим джашауума, къадаргьа - Умутумда болгьан къызгьа джолукъдум. Излей эсем сени бла джашаргъа Бузамамы таулу адетни, джорукъну?! Ётюрюкден айырырбыз кертини, Тилибиз да, Тейрибиз да бизни - бир. Ба этеме кёзлеринги, бетинги, Тюшюмеча, юйюме да таукел кир. Ахырзаман джууукълашхан дунияда Сени кёрген къууанчыма не джетер? Ёксюз къалгьан къуш балача уяда, Сенсиз къалса, ёхтем джюрек не этер? Джашилбайракъ, джангы айлы, джулдузлу Джаз да, сен да бир-биригизге ушайсыз. Минги Тауну джарыгьына къошулуб, Джюрегимде джашарыкъсыз, джашайсыз. Бу дуниядан кетген тёрем болса да, Тауусулуб джерде сууум, къабыным, Сиз джарытхан джюрегим чыракъ болуб, Турлукъ болур, нюр джаннганлай къабырым. ДЖАНГЫ АЙ БЛА ДЖУЛДУЗ Бисмилляхиррахманиррахим! Джангы Ай бла Джулдуз! Къойма мени джолсуз, Къойма бизни джолсуз, Джангы Ай бла Джулдуз. Джуртда Терек - Джангыз. Джерде Адам - джангыз. Къойма бизни джангыз, Джангы Ай бла джулдуз. Гюнахлагъа батыб Тура эсек да биз, Къойма бизни атыб, Джангы Ай бла Джулдуз. Къойма дуниясыз, Къойма ахратсыз. Тау башындан да къара, Сын ташымдан да къара. Къадау ташы джанны, Джандет ашы джанны - Сенденбиз умутлу - Джангы Ай бла Джулдуз! Сизни нюрюгюзден Кюрен тартханд кёлюм... Джулдуз сёзюм халкъгъа Джангы Ай бла кёрюн! СЕНИ АМАЛТЫН... Сени амалтын сау бир тукьум, бир эл да, Ариудан да ариу кёрюндюле кёзге. Лайпан джюрекге, сен тюз багъа берел да, Поэзияма, кесиме да бол кюзгю. Аллах десек - биз джюрекге къарайбыз, Гъарш десек а - биз къарайбыз кёклеге. Алай а мен, къуру джулдуз кёзлеге Разыма къараб турургъа ёмюрюм.. Лисан джангур, байсан джангур - сёзлерим, Айгъа огьуна урдурур эдиле гяхиник. Не медет, тилим тутулуб турады, Ырхы кибик басханды да сюймеклик. Бу бош сёздю, бош излемди дегеннге, Уллу Аллах кеси тёрелик этер. Не да болсун, сюймекликге кюлгеннге, Ийнандырырча, сюймеклик ауруу тиер. Адамны Адам этген, баш этген Мен билеме ол сезимди - джашнасын! Игиликге, мийикликге тюз элтген, Не да болсун, ким да болсун - джашасын! Насыб - Сени бу дунияда кёргеним, Илячинча, мурат, къанат кергени. Къалай ариуду бюгюн кюн, алай а, Ышаныргъа боллукъмуду джазгъы кюннге? Заманны зыраф иймей оноу этерми эдик? Ышан. Ийнан. Джазыуубузну джазайыкъ кесибиз. Разы эсенг...джазы эсенг да шахарны, Алыб кетер эдим Юч Кёк Эн-нген элге. Бир-бирибизни ангыларбыз деб этеме умут. Иги сагъыш эт - насыбха алгъыш эт. Я рабби, болурму экен джазыу? Болур. Тангны атдырама иги джора эте. Ханым, пайтон хазырды, хазыр эсенг, мин. Айтылыннган акъ сёзге амин де, амин. ТАУКЕЛЛИК КЕРЕКДИ 1 Эки джанымда эки къара суу: Экиси да ариу, экиси да таза. Къайсында сууутайым къызгъан джюрегими, Къайсындан ичейим тобукъланыб, къабланыб? ...Экисинден бирин сайлаялмагьандан Суу къатында суусабдан ёлеме. 2 Суу къатында суусабдан ёлеме. 11.03 1990 дж. КЕСИМИ УНУТХАНМА Сен атыб келген тангнга ушайса, Мен батыб баргьан кюннге... Мен кесими унутханма Сагъыш этгенден сеннге. ДЖАРЫКЪДАН ТОЛУ ЭДИ.. Къара, къарангы кече Кюрешсе да тырнакълаб, Джарлы джерге танг атды - Чал танг. Дагьыда Эртден дертден тюл, нюрден, Джарыкъдан толу эди... БАРААТ КЕЧЕНИ НАЗМУЛАРЫ (Джюз намазны орнуна - джюз назму) Бараат кече, Сууаб-гюнах дефтерле ауушуннган кече, Назму дефтерлериме къарадым мен. Джюрекден айтылмагъан тизгинлерим ючюн Тоба этдим, Кечмеклик тиледим. Шериатда уят джокъ, Адабиятда да алай. Джюрегими ачыкъ эте, Джюз назму джазыб чыкъдым тангнга. Тынгыла, Бараат кече, Ай толгьан кече Джазылгьан джазыулагъа - Назмулагьа. мартны 11, 1990 дж. УЯН 1 Уян, чачылгьынчы уянг. Алай а, кеч болгьан эсе, Уянмай къалгьанынг, баям, Иги огьуна болур. Джукъла. 2 Къабланкёллю болалмаз къоян. Алай а, уян: Демлеш, сермеш, кюреш. Тот этме къамангы учун. Учалмай эсенг да, учун: Силкине турсанг къанат битер. Къаянг-уянг Ата-бабадан сеннге джетгенича, Сау-саламат туудугьунга джетер. Уян. ГЫЛЫН КЪУШ Къарангыда джарыкь кёред кёзлерим. КЮЛДЕ БИТГЕН ГЮЛ Ёлюм ташада салыб бетджан, Юсюме джаудурады къайгьыланы. Къууанчха джаратылгьан бир джан, Къыйналама тюб эталмай аланы. Алай а бир-бирде, булутдан чыкъгъанча Кюн, Къууанч да джокълаучанды мени ышарыб. Кюл болгьан сезимлени чиригинде гюл Аман хансха кесдирмей кесин, дуниягьа ышаныб, Бир ненчанчы кере чыгьа, чагьа болур?! Бир ненчанчы кере да къуу болуб, агьа болур?! ДЖАШАРЫКЪМЫДЫ КЪАРАЧАЙ?! Къара кюн да къара Кюннге, Къара Айгьа: ийнам кетмез, Ийман кетмез - Къарачайгьа Къаргьыш джетмез. Тилек да эт, Алгьыш да эт. Аман къыш да Юшюталмагьанды иги сёзню. Къара къыш да къаралталмагъанды Минги Тауну. Кишилигибиз Къаматханды келген джауну. Тюзлюгюбюз Хорларыкъды джалгьан дауну. Иги, аман, бай, джарлы эсе да, Ариу, эрши, сау, джаралы эсе да, Мындан сора Къарачай атлы джурт джокъду, Къобанны тауушундан ариу макъам, джыр джокъду. Ол фикирди, ол зикирди, кераматды, аманатды - Бу джер бизге дунияды, ахыратды. Ата джуртха беклигибизни сынаргъа сюе, Джазыу бизге къыйынлыкъланы тургъанды ие. Ёзге къыйынлыкъладан къутулаллыкъ тюлбюз, Ёмюрде да эркин солуяллыкъ тюлбюз, Туугьан джерибизге болмасакъ ие. Бир къауум хоншу джут эсе, зар эсе да, Джолубуз ныхыт эсе, тар эсе да, Нартладан, аланладан бизде бир джукъ бар эсе, Къурарыкъбыз Къарачай деген къралны! Орта Азияда халкъыбызны къырылгьан джарымы, Ёлюмден къутулуб, ызына къайытхан джарымына, Андан, къабырладан, турады къычыра, Къарачай къраллыгьын табханмыды ызына? Тутмакъда, азабда къыйналыб ёлгенле, Джаназысыз, кебинсиз кёрге киргенле, "Аллах», «Къарачай" ахыр сёзлери болгьанла, Джууаб сакълаб турадыла бизден. Къраллыгьын табханмыды Къарачай?! Джерине, тилине эркинмиди Къарачай?! Джашаймыды, джашарыкъмыды Къарачай?! Сентябрны 14, 1990 дж. КЪАЙЫТЫР Игилик эт. Ол къайытмай къалмаз: Адамдан къайтмаса да, Аллахдан къайытыр. НАЗМУЛАГЪА КЪАРАЙ Ёлюб туугьандан эсе, Туумай къалгъан игиди. КЁЛДЕ Джюзеди кёлде къанкъаз - Кавказ. ФАЙГЪАМБАРЛА бла ПОЭТЛЕ. Акъ Сёзле Аллахдан келедиле - Файгьамбарла билгендиле аны, Аны поэтле да биледиле. МЫДАХЛЫКЪ НЕДЕНДИ? Адам умутунда да джетелмезлик затла бардыла - Мыдахлыкъ анданды. Алай а, джетеллик затыбызгьа да Джетелмей къалгьаныбыз тюлмюдю Бютюн къыйнагьан?! КИМ КЪАЛДЫ? Батчаланы Дауут афенди да кетди эсе дуниядан, Эски афендиледен, керти афендиледен Къарачайда киши къалмады сора. СОРУУ Заманынгы ашырмайын бошуна, Къайытырменг къарт атангы къошуна? "Й" АЧАР: АКЪ. Телиден туура хапар Не да: Гитче бармакъ да асыуду. Бешикдеги да айтсын, тюзюн айтсын ансы. Узун сёзню къысхасы Не да Къысханы узун хапары: Муслиман халкъны атын Къурандача, Онгдан солгьа окъургъа да боллукъду. "Къарачай" деген сураны магьанасын Ахыр файгьамбар - Къысха "И"-ачар; "Й" ачар: акъ (= Къарачай). АШЫКЪМАЙ АШЫГЪЫРГЬА Файгьамбарла да кетгендиле дуниядан - Не этериксе, джорукъ алайды. Ёзге «джашма, джашау алдады» деген, Джангылады, кесин алдайды. "Умут - тау башда, аджал - имбашда", "Къалгьан ишге къар джауад" - кёребиз. |