|
-АЙ ТОЛГЬАН КЕЧЕ КЪАЧЫРЛЫКЪМА СЕНИ -ПОЭТ БАШХА БОЮН БОЛ -КЪЫЗЧЫКЪ, МЕННГЕ КЪАЧ -КИТАБ АЧЫБ КЪАРАДЫМ -«АС-АЛАН ХАЛКЪЫМ, АС-САЛАМ!» дефтерден -БОЛЛУКЪНУ СЕЗИУ -ТАНГ -БУ НЕДИ? -БАРМЫД ЭСКЕРЛИК МЕНИ?! -КЕСИБИЗ ДА БИР БОЛСАКЪ -ДЖЫР БЛА ДЖЫЛАУ -АКЪ КЪАНАТЛЫ КЪАДАРЫБЫЗ КЪАРАЧАЙ -КЪУРЧ бла ЮЧ АЙ -КЪАРАНГЫДА ДЖАРЫКЪ -ДАУЛАШЫУ -УЛЛУ АМАН КЪЫШ -СЕНИ БЛА - МИНГ-МИНГ ДЖЫЛНЫ ДЖАШАРГЪА ИЗЛЕЙМЕ -ЁЛЛЮКБЮЗ ДА МА АНЫ ЮЧЮН -НЕК ТУЗЛУДУ? - МЕНИ КЁЛЮМЮ АНГЛАР ЮЧЮН -АЛЛАХ САКЪЛА -БЁРЮМЮСЕ, ТЮЛМЮСЕ? Мёлек болгъанынгы сеземе, Джанымы къоймам бермейин. Огъай, бериб да къоялмам, Къанатларынгы кёрмейин. Кёрсем да бериб къоялмам, Джууукъда бираз сынамай. Къалтырай тургъан къанатларынгы Бир уппа этиб, сыламай. Алай джаныма къоркъмайма, Сен меннге керексе, керексе. Сен джан алыучу Азраил тюл, Джан къутхарыучу мёлексе. Джаным алайсыз да Сендеди, Аны ызына къайтарма. Мен сени асры сюйгенден Бир къуджур затла айтама. Джанымы чыгьарыб береме, Кесинге бир къыс, уяла. Ой Сен ариуну мен сюйген кибик, Сюяллыкъ джокъду дунияда. АЙ ТОЛГЬАН КЕЧЕ КЪАЧЫРЛЫКЪМА СЕНИ Сюймеклик азан къычырлыкъма Тейри, Сен сюймеклик бла джашайса. Ай толгьан кече къачырлыкъма Сени, Сен толгьан Айгьа ушайса. Сени тенглешдиргенле кёбдюле Субай нарат бла бусакъ бла. Джелмаууз джан-джанын ашасын, Эгер назмуларым сакъдыла. Эй толгьан Айны чилле джаулугъу Тайгьант да, Джерге тюшгенди. Ол чилле джаулукъ - ол джумшакъ джарыкъ Кече къарангысын тешгенди. Ол чилле джарыкъ джайылгьанлай а, Кече да къарасын тешгенди. Кюндюзге - Кюн деб, кечеге - Ай деб, Аллахды этген оноуну. Кюндюз Кюнча, кече Айча, Джарытырыкъса отоуну. Сюймеклик азаным эрши кёрюнмез, Сен сюймеклик бла джашайса. Ай толгьан кече къачырлыкъма Сени, Сен толгьан Айгьа ушайса. ПОЭТ БАШХА БОЮН БОЛ Сёз - сезимни кийими, Аны бети, сюйюмю. Асры толгьандан кёлюм, Тутулуб къалса тилим, Сен кёзлериме къара: Кёб зат айтырла ала. Къой, сёзюме тынгылама, Кёзюме да къарама. Ой кимге сюйсенг да бар, Ёхтемлик менде да бард. Кёлсюз этген джигитни, Тилсиз этген поэтни, Сен - Кёкден тюшген мёлек, Мен - ташда ёсген терек. Нек къондунг да терекге, Нек кирдинг да джюрекге? Санайым джангылычха, Уч да къон джанкъылычха. Чыкъ да бир кет кёлюмден... Аллах, сакъла ёлюмден. Ол джюрекден кетмесин, Анга чыкъ да джетмесин. Кетме кёзден, кёлден да, Менме сюйген, ёлген да. Къууанчым бол, тоюм бол, Поэт башха боюн бол. КЪЫЗЧЫКЪ, МЕННГЕ КЪАЧ Чалдышха джыйгьынчы зорлукъну къолу, Эй марджа, поэт, кюл, ышар, солу. Джагьангдан тюшгюнчю келе келиб къач, Ай марджа, къызчыкъ, къач меннге, къач. Сен туугьанчаса намысдан, сыйдан, Санынг а сени - дарийден да сыйдам. Дууадакъ бойну - сени бойнунг, Эки толгьан Ай - сени къойнунг. Тал чыбыкъгьа ушайды белинг, Къолунг - къамишге. Чайкъалад кёлюм. Къартлыкъ бизни бюккюнчю джерге, Ызы бла ёлюм сукъкъунчу кёрге, Джашауну татыуун алыб къалайыкъ, Сюймеклик тартыуун согьуб къояйыкъ. Сакъламайыкъ. Сакълайбыз нени? Менден бек сюйген боллукъ тюлдю сени. Чыртда ишегинг болмасын анга, Къалгьан ишге къар джауад, англа. Ант этеме Заман бла, Алам бла, Ант этеме Джазыу бла, Къалам бла, Китабланы Китабы Къуран бла, Менден бек сюйген боллукъ тюлдю Сени. Баргьан суугъа джалгъан суу дегенча, Сёз этерге кюрешгенле кёб. Неге да чыдаб турлукъма эменча, Аллах берген насыбымса деб. Чолпан джулдуз кёкде джаннганча, Сен алай джанаса мени кёлюмде. Насыб джулдуз бир кере джанады, Ол зат да турсун, джаным, эсингде. Мадар джокъду кетген заман къайытыргьа, Тилим джетмейд кёлюмдегин айтыргьа. Джюрек отум сау дуниягьа джетерчад, Бир Сени уа бек насыблы этерчад. Келмей сокъураннгандан эсе, къызчыкъ, келиб сокъуран. Тоба, тоба, Аллах, кечир. Шо Къуран Сурасы бла, аяты бла, сёзю бла Экибизге бир джолну кёргюзтмеймид?! ...Джылы джерге, иги джерге учду къарылгъач. Кючюк къызчыкъ, сеннге уа, мындады къууанч. Кючюк къызы, Сеннге уа, мендеди къууанч. КИТАБ АЧЫБ КЪАРАДЫМ Сени бетинг - толгьан Ай, Кёзлеринг а - тийген Кюн. Ийнанмагьанча болдум Къараб Сени кёрген кюн. Сабийле чабхан кибик, Балийле чакъкъан кибик, Кёзюме алай кёрюндю Насыбым тутхан кибик. Сенича ариу болмаса, Джашау къалыр джукъланыб. Къызла Сеннге къарайла Зарланыб эм сукъланыб. Джашла къарайла Сеннге Сюйгенлерин унутуб. Ёзге менден къалгьанла Болмасынла умутлу. Менича кемсиз этген Джокъду аладан бири да. Бу джаннган джюрегиме Болчу тери, Тейри да. Эртде болсун, кеч болсун, Сени къачырмай къоймам. Минг джыл турсакъ да бирге Ариулугьунгдан тоймам. Китаб ачыб къарадым Байрым кече, танг бла: Боллукъ тюлдю джазыуунг Менден башха бир джан бла. Тебсей келиб назмума, Джюрегиме да кирдинг. Къайгьыларымы чачыб, Къууанч, зауукъ да бердинг. Энди юйюме, тартынмай, Кириринг къалгъанд джангыз. Сенден меннге тартылгъан Ёмюргеди джанкъылыч. «АС-АЛАН ХАЛКЪЫМ, АС-САЛАМ!» дефтерден БОЛЛУКЪНУ СЕЗИУ 1 Тенгизге айрымканча, Къадаргъа къайырылдым. Джанымдан айырылгьанча, Тынчлыкъдан айырылдым. 2 Тенгизге айрымканча, Къралгьа къайырылдым. Къулладан да, къуллукъдан да, Харам джаудан - тынчлыкъдан да, Баш бола, айырылдым. 3 Тенгиз айрымканны талайд - Мени джашауум да алайд. Алай а, къум тюлме мен, Къул тюлме мен. Мен башымы кёлтюргенме: Эм ачы джаууму - Ичимдеги къара къулну - Аямайын ёлтюргенме. 4 Къул сюрюуден айырылгъанма. Айрымканма. Кесими джазыуума Бийме, Ханма. 5 Айрымканла кёб тюлбюз биз. Къалгъанлагьа кеб тюлбюз биз - Хар кимни джолу башха. Алай а, ала бизге къарай, Башларын кёлтюре да ёрге къарай, ёле тургъанла да ёрге тура, ёрге тургъанла уа кърал къурай, Джетер эсек а муратлагъа. ТАНГ Джанкъозла къозлайды джан. Сабий кекеллиди кёл. Бизлеге атады танг. Бизлеге Ата-ды Танг. Тейрини атыды Танг. Халкъымы аты да - Танг. Кече къарангысы ёл. Тарих джарыгъы сау кел. Кёб сакълады сени эл. Энди иги болур кёл: Сау тангнга чыгъады эл. БУ НЕДИ? Джыйынындан аджашыб, юзюлюб, Аны ызындан джетиб къошулалмай, Къыбыласын тюзеталмай, Къанатларын да харсча къагъалмай, Къачхы хауадан къутулалмай къалгьан Чексиз кёкде зауаллы турнаны, Джангыз турнаны тауушу болурму? Огьесе, БУ, Кёкден, Джерден да тюл, Джангызлыкъны Джюрекден келген, джюрекде болгьан Турна тауушу болурму? Джюрек джангызлыкъны турна тауушу. Джангызлыкъны турна тауушу... Тауушсуз къычырыгьы Джангызлыкъны... Огьесе, Кёк, Джер, Терек, Турна, Адам - Бютеу Табигьат Ахырзаманны, ёлюмню аллында Джангызлыкъларын сезиб, Титирей болурламы? БАРМЫД ЭСКЕРЛИК МЕНИ?! Къара къыш къарала келди, Акъ къуш агъара ёлдю. Бузлата келди къышым, Таш болуб тюшдю къушум. Къышым келди - къушум ёлдю. Кёк да джокъ, къанат да джокъ, Сюймеклик, санат да джокъ. Дуния саулагьа къалды. Мен а... биргеме алдым... Нени?.. Бармыд эскерлик мени?! КЕСИБИЗ ДА БИР БОЛСАКЪ Джандан джаннга джанад нюр: Дин да, тил да бизде - бир. Бирд джуртубуз, халкъыбыз, Муратыбыз, антыбыз. Кесибиз да бир болсакъ, Алгьышдача юй болсакъ, Ёсдюралсакъ улланы, Джакълар кибик халкъларын, Онглу ишле этерча, Бизни озуб кетерча - Насыб деген ол тюлмюд? Джашау деген ол тюлмюд? Къой бу бош чурумланы, Ууакъ къайгьыланы къой. Кёк да, Джер да сакълайла Боламыд деб бизде той, Барамыд деб бизде той. Кел, дунияны джыяйыкъ да, Бир этейик къууанч, той. Думп этейик джарсыуну, Бир этейик джазыуну. ДЖЫР БЛА ДЖЫЛАУ Къаядан кетген джурну Юсюнден шо ол джырны Бир джырла. Джургьа кюйгенча этейик да, Тамблабызны Джылауун бир этейик. АКЪ КЪАНАТЛЫ КЪАДАРЫБЫЗ КЪАРАЧАЙ Къумладан къарлагьа дери, Шумер къаладан Къарча къалагъа дери, Къалюбаладан ахырзаманнга дери - Къарачай. Джёгетейле да - Джетегейле дегенча, Теберди да - Тейри берди дегенча, Къарачай да - Къар, Ай, Кюн, Ай дегенча. Джер да, Кёк да - барысы да - Къарачай. Биз саулукъда Кёкге узатыб джюрютген, Биз ёлгенде сын таш болуб сюелген, Джаннга - тёнгек, Халкъкъа - Джурт деб, берилген, Акъ къанатлы къадарыбыз Къарачай. Башлыгьынг - акъ, джамчынг - къара некди экен? Джашау, ёлюм - бары кёзюуд, не этгин, Умут акъды, ёлюм къарад, не этгин, Эй акъ башлыкъ, къара джамчы Къарачай! Акъ башлыгъым, къара джамчым - Къарачай! КЪУРЧ бла ЮЧ АЙ КЪ Р Ч - Къурч, ааа й - АЙ. Къурч, Ай - Къарачай. Къурч бла юч АЙ - КъАРАЧАЙ. КЪАРАНГЫДА ДЖАРЫКЪ Къап-къарангы кече Джауады чыммакъ къар... Эсиме тюшгенсе сен. Чыммакъ къар. Къап-къарангы кече. Къайдаса сен? ДАУЛАШЫУ - Джырлай барады суучукъ,- Деди бир джарыкъ ауаз. - Джылай барады суучукъ,- Деди бир мыдах ауаз, - Насыблы, тенгизине Башын атыб барады. - Насыбсыз, Джуртундан Айырыла турады. - Ол тенгизде унутур, Хар къайгьысын, джарсыуун. - Ол тенгизде тас этер Атын, бетин, татыуун. - Ол тюрлениу - джашауду. - Ол тюрлениу - ёлюмдю. Сууну уа джаны кёкден Булут болуб къарайды. Бауурланыб кетген суу Къанатланыб къайытад. Кёктюн къайытад артха. Къатлана, кёгеред тенгиз. Боранлай, агьарады тау. Кетиб барады суучукъ... УЛЛУ АМАН КЪЫШ Уллу Аман Къыш кючлейди Джерни. Джауады къар. Болгъанны, боллукъну да Джабады къар. Джокъ къутулуу. Бу къадаргъа джокъду мадар. Фатиха-ны окъуйду боран. Джауады къар Джауады къар. СЕНИ БЛА МИНГ-МИНГ ДЖЫЛНЫ ДЖАШАРГЪА ИЗЛЕЙМЕ Нарат терекле тик къабыргьа бла Баш энгишге чабыб тюшюб, Ёзенде кёлге тирелиб тохтайла. Кёлеккелери бла суугьа къабланыб, Суу ичиб, бет-къол джуууб, Дагьыда ызларына тизилиб чыгьалла. Бир къауумлары уа кёлден кетелмей, Кёлню тёгерегине тёгерек айланыб, Тёгерек тебсеуню тебсейдиле. Кёлде уа алтын, кюмюш чабакъла Кюн, Ай джарыгъын артха къайтара, Экеу-экеу джюзелле, джюзелле. Кёкде бир болгьан эки къанатлыны Ауаналары кёлде къалтырайды, Огьесе кёлде эки дууадакъгъа Кёкде некях этилеми болур? Бу къара сууну, бу къара кёлню Тюз джагьасында, не тюз арасында Кюн таякълагьа Ай джарыгъын эшиб, Кече къарангысындан ишленнген оджагъындан Джулдузла да къыйналмай тюшерча, Бир къала ишлеб, Сени бла анда Мннг-минг джылны джашаргъа излейме. Къара чачынг Къара кёлге толкъунланыб чачыла, Таша джулдузла, Кюн, толгьан Ай Кийим тюбюнгден ачыла, Кёл къалтырай, чайкъала, чайпала, Сени бла минг-минг джылны джашаргъа излейме. Кел джылтырай, къалтырай, ышара, Сени бла минг-минг джылны джашаргъа излейме. ЁЛЛЮКБЮЗ ДА МА АНЫ ЮЧЮН Сыфатынгы къурай, элейме, илейме, Сезимге, сёзге, кийимге да бёлейме, Уллу Аллахдан кёб насыб тилейме. Сыфатынгы сала, сени сынайма, сылайма, Джазыуунга биргенге джылайма, Сеннге Аллах къарагьанча къарайма. Аллах джаратхан нюр джанынг ариуду. Мен суратлагъан тёрт санынг ариуду. Кёз джашларынг нек келелле сора? Кёз джашларым нек келелле сора? - Дуния хаухду да ма аны ючюн, Ёллюкбюз да ма аны ючюн. НЕК ТУЗЛУДУ? - Тенгизни сууу нек тузлуду экен? - Тенгизде джашагьанланы джыламукъларындан. МЕНИ КЁЛЮМЮ АНГЛАР ЮЧЮН Башын къаядан атады суу Сюйген тенгизине джетер ючюн. Ташны тешиб чыгъалады кырдык Кюн тюбюнде джашау этер ючюн. От тенгиз - Кюн - кече-кюн да джанад, Дунияны джылытыр, джарытыр ючюн. Суугъа, кырдыкга, Кюннге да къара Мени кёлюмю англар ючюн. АЛЛАХ САКЪЛА Кийик атханды башын къаядан - Англарча болгъанбыз аны да. Аллах сакъла палахдан, къайгьыдан Кийикле джашагьан дунияны да. БЁРЮМЮСЕ, ТЮЛМЮСЕ? Заман аман къатылгьанды меннге, Тауруххамы ушайды тюнюм, тюшгеми? Бирле сюек ючюн талашхан сагьатда Меннге бёрю болургъа тюшгенди. Ибилис атхан сюек ючюн Ит джыйын бир-бирин кеседи. |