|
-Адамлабызмы биз? -Адамны кёлю -Халкъым, ана тилим, туугъан джерим +++++++ -Болгъаныча - Джырым -Дуния аламаты -Джумдурукъ болду -Сорсагъыз да ахыр кюнюмде -Адам къыйынлыды - Джюз биринчи кере да... -Эм насыблы адамма дунияда +++++++++++++++ -Джарыкъ. Музыка. Къан. - Урушну бир кюню -Урушда -Кел +++++++++++++++++++ -Ким къутхарсын дунияны… -Джашау -Къач бла Джаз -Джан бла тёнгек +++++++++ - Кетерикме -ДУНИЯ бла АРИУЛУКЪ -Джюрекни тенглигинден къарасанг +++++++ -Джырчы сЫмайылны эскере - Оюм этдими? - Билмейме, къачан... -Эски джыл тауусула... -31. 12. 1987 - 01. 01. 1988 -Кюн энтда бир кере алдаса... -Батыб баргъан кюн ++++++++++++++++ -Сёз - Тилек -Джазгъы джабалакъ -Къыйын кёзюуде -Биз таяныр ташла -Ахырзаман а, джууукъдан джууукъ - (джахил оюмла) -Кёк. Джер. Гяхиник. Мени джаным бол. Бар мени аллымда Баш ием кибик. Атларма ызынгдан Къучакъны кериб. Ёсерге излейме, Алгьа силкинирге. Бу гитче белгиде Къойма ёлюрге. Мен ёлсем сизге да, Джайылыр ёлет. Онг джокъ эсе Джерде, Мени кёкге ёрлет." Къой Джол къол булгьайды: «Мени джерге эндир..." Джолланы букъулата Тауусулады ёмюр. Джулдузну сылагьанлыкъгьа Адамны къолу, Бюгюн да тубандады Кесини джолу. Адамлабызмы биз? Адам, акъылдан тёбе эсе, Джюреги да сюймекликден тебе эсе... Тохта, Алкъын илинмек аджал тюбей эсе, Адам инсан ажымлы ёле эсе, Адам къаллай акъылдан тёбеди, Джюреги да не сюймекликден тебеди? Алкъын къазауат къайгьы бар эсе, Уруш керек, сауут-саба чыгьарыла эсе, Адамны, адам улуну джанына къоркъуу бар эсе, Ол къоркъуу да адамдан эсе, Адамлабызмы сора биз? Дунияны рахатлыкъ кючлегинчи, Адамлыкъ - солугъан хауабыз болгьанын билгинчи, Къыйынлыкъны дуниядан тюб этгинчи Адам атха тюлбюз тыйыншлы. Адамны кёлю Мен - адетни, намысны билген халкъны улу, Сюймекликни-кюймекликни тюлме къулу. Алай а, бир-бирде джюрегим улур: Шо къаллай къызладан къалдым къуру. Тюнюмде, тюшюмде да джашагьан, Таллагъа, байталлагъа да ушагьан, Мёлеклеге, къахмелеге да ушагьан Шо къаллай къызладан къалдым къуру. Кесини сезимлери бла джыртышхан, джагьалашхан, Ала шын турмазча, ючаякъ кишен салгьан, Айланнганладан акъыллыракъмыды, телирекмиди? Кишиге хыянатлары, заранлары джокъ эсе, Алагьа ат-бет атаргьа керекмиди? Джюрекни кёкюрекде, зиндандача тутхан, Хаман кеси кеси бла сермешиб тургьан Мёлек тюлдю. Огьесе мёлекмиди? Биреу ичинден айтханны Биреу тышындан айтды. Биреу таша этгенни Биреу туру этди. Биреу кёлюнде этгенни Биреу кертиси бла этди. Ол ариу къызны Ким кёзю бла, ким сёзю бла, Ким къолу бла - Хар ким болумуна кёре сылады. Кёрюб болмагъан адамын да Ким кёзю бла, ким сёзю бла, Ким къолу бла - Хар ким болумуна кёре ёлтюрдю. Аллахны аллында Ала бирча гюнахлыдыла. Къучакъладым деген да, къучакълагьанчады. Ёлтюрдюм деген да, ёлтюргенчады. Кереклиси уа Таза, мийик оюмлагьа къучакъ керирге. Гюнахлы, учуз излемлени уа - ёлтюрюрге. Дунияны не тубан кючлеб турса да, Чууакълай, тазалай турургьа керекди Адамны кёлю. Кир тенгиз, суу ахырзаманлай айланса да, Джашил айрымканлай къалыргьа керекди Адамны кёлю. Тюз адамгьа солуу-къарыу берген джер Болургьа керекди адамны кёлю. Алай эсе, Тынгымы-къарыууму алгьан болмаса, Мени кёлюм джангыз кесиме да Тынгы-къарыу нек бермейди сора? Халкъым, ана тилим, туугъан джерим +++++++ Болумсуз, къарыусуз кёрюндюм кесиме, Акъылсыз, фахмусуз кёрюндюм. Не башыма, не башхагьа хайырым джокъ - Барады кетиб ёмюрюм. Туугьан джерими ташларын Джулдузлагьа тенг этди кёлюм. Кюнбетде къой джолну Къой Джолча кёрдюм, Алай а, аны ючюннге Дуния мени джуртума, элиме Мени кёзюм бла къарамазы хакъды. Меннге, мингнге къанын-джанын да, тилин да бериб, Халкъым - ёсе, ёлюмсюз бола баргьан халкъды. Меннге не ючюн берилгенди бу джан Халкъ ючюн аны берлик тюл эсем? Меннге не ючюн берилгенди бу джурт, Джурт ючюн отха кирлик тюл эсем? Меннге не ючюн берилгенди ана тил, Аны сакъларыкъ, джакъларыкъ тюл эсем? Адам болуб нек туугьанма сора Адам ючюн джашарыкъ тюл эсем? Не ючюн келгенме джашаугьа Джашауну ёлюмден къутхарлыкъ тюл эсем? Алай а, аллай кючню ким берир меннге? - Халкъым, ана тилим, туугъан джерим. Болгъаныча Джашау ол адамладан къуралады. Хар кетген адам джашаудан кетеди, Джашауну бир кесегин алыб кетеди. Джашауун кимге болса да къоюб кеталгьан, Джашаугьа эшик ачыб кеталгьан, Джашауун джашаугьа къоюб кеталгьан Ол а ёлюмню джолун кеседи. Джырым Джер этегинде джыр этгенимде Джуртума тансыкъдан ёлюб, Ол джыр къаяланы зынгырдата эди Элге менден эсе алгьа келиб. Мен танымагьан саубитген улан Мен сюйген къызгьа джырлай эди аны. Мени джырым бла мен сюйген къызгьа Джюрегин ачханы аууур тийди. Ол анга эрге чыкъды хапарны Меннге джазгьы кюн къачхы аяз келтирди. Юйге кетерге бир кюнюм къалгъан эди, Мени душман огьу тюл, ол хапар ёлтюрдю. Дуния аламаты Бол дейме Аллах аманаты - Меннге сенсе дуния аламаты. Кёлеккенг огъуна тюшсе юсюме Эм насыблыгьа санай кесими, Джашайма. Бугьоула, бугьойла да тыймазла мени Ариулукъгьа-мийикликге-сюймекликге элтген, Сеннге элтген ёр джолумда. Мени юйюмде джашамасанг да Сен джашарса мени назмумда. Келинчик этиб сюерме сени Джырымы джулдуз мюйюшюне. Къууаннгандан, чынгаб бёркюмю тагьарма Кёкню Ай мюйюзюне. Кёкде Къой Джолну эки джаны бла Орнатырма бусакъ тереклени. Джюрегингде сюймеклик хауанг бла Тынгысыз эте джарлы мёлеклени Сен джюрюрсе. Джазыу а сени Джерге да атар, кёкге да чыгьарыр. Къатылгъан а эталмаз, джаннган къадарда Джюрегинги сюймеклик чырагъы. Сени амалтын кёрюнеди дуния да аламат. Дуния да, сен да - Аллахха аманат. Сюймеклигибиз, кесибиз да - Аллахха аманат. «Мадар этсек, Аллах къадар этер» деб, Насыбыбыз ючюн этеме кесим да къазауат. Джумдурукъ болду Таза джерде ёсген халал джюрегин Къол аязында узатды къызгьа. Ол а аны джолгьа атды да, Мизтабан чурукълары бла чанчакълады. "Ма былай алдагьан эдиле мени да, Ма былай теблеген эдиле мени да",- Деб теблей эди сюйген джюрекни, Кёл кенгдире, насыбсыз тиширыу. Сора тамам арыгъанында Джюрексиниб джылай, титирей, Къан джугьу чурукъларын да Кери быргьаб, джалан аякъ кетди. "Таш джолда аякъларынгдан бошайса",- деб, Къычырыгъы тамагъына тыгьылгъанлай, Уядан биринчи кере учуб чыгьыб, Къанатларын сындыргьан къуш балача, джюрек, Кёзлери дуниягьа кенг ачылыб, Джол джанында ит тил чапракълагъа Къабланды да, джумдурукъ болду. Сорсагъыз да ахыр кюнюмде Кёк чартлайды чууакъ кёлюмде - Озгьан джангурну джамчы бла сюреме. Эшитирсиз, сорсагьыз да ахыр кюнюмде: Джюрек сюйгенни табмайын ёлеме. Кёк чартлайды чууакъ кёлюмде, Джангур да озмагъанды джамчы бла сюрюрча. Не излеб да сени табалмай къалдым, Сени ючюн джашарча, ёлюрча. Ненча къызны шо ненча кере Кюн джарыгьына мийикге тутдум. Ала да анча сайын сыбдырылыб "Шоп" деб келиб балчыкъгьа тюшдюле. Дагъыда сёзюмю этерге кюрешдиле, Къуйрукъларын ары-бери булгъай… Огьай, Аланы да бош гюнахларына кирмейим - Ала да бирер насыбсыз, джарлы. ...Кёк чартлайды чууакъ кёлюмде, Джауум да кёлге джауады, билеме. Эшитирсиз, сорсагьыз да ахыр кюнюмде: Джюрек сюйгенни табмайын ёлеме. Адам къыйынлыды Бир къуджур сагьыш башымы кючледи да, Джарыкълыгьым тубаннга кёмюлдю: Адамны джашауу, иши-кюреши да Бютюн магъанасыз, кёзбау кёрюндю. Не тюрленсе да джашауда Адам къыйынлылай къалады: Не ёлюм келеди аны таба, Не ол ёлюм таба барады. Дуниягьа джаратылгьанлы бери Алайды аны джазыуу. Ёллюк джан болгъанын ангылагьандан сора уа Минг къат ёседи джарсыуу. Ёзге Адамгъа келсе да ёлюм, Сабийлери кёрюне кёзюне, Джашау аны бла юзюлмезине Ийнанады да басады кёлюн. ...Ай медет, энди аллай ийнаныу да Кюнден-кюннге азая барады. Адам тюл, адам улу саудан Ёлюм бла бетлешиб турады. Адам улу бары къырылыб Джашау тохтаб къалырмы джерде? Джылтыргьан дуния китабны бетлерича Къачхы чапракъла учадыла джелде. Джюз биринчи кере да... Къызла джюз кере алдагъан болурла... Мен а джюз биринчи кере да, Биринчи кереча барама ийнаныб, Пушкинни майданына сеннге тюберге. Сен да сёзюнге толу болмай къалсанг, Александр Сергеевичге берирме гюллени. Меннге дери да кёбле этгендиле алай, Поэзия алдамайды кишини. Насыбларына тюберге деб келедиле Поэзияны майданына келгенле. Ой нечик кёбдюле былайда Къууаннганла, сакълагьанла, кюйгенле. Беш такъикъаны сакълаялмай кетгенле, Билемисиз, ма сизни кибик къызла Сюйгенлерин айла бла, джылла бла Сакълай келгенлерин, сакълаб да тургьанларын. Ай медет, заман тюрлене баргъанча, Адам да тюрлене бара болур. Джукъгьа дженгил ийнаныб къалыучу джюрегим а, Адамгьа бурунча ийнаннганлай турур. ...Поэзияны майданына келедиле Джюреклерин сюймеклик тарагьанла. Сюймеклик бла Поэзия - джашауну эки къанаты Ол бютюн ачыкъ кёрюнеди былайда. Эм насыблы адамма дунияда +++++++++++++++ Бусагьатда аллай музыка джокъду Мени джаныма джарарча. Аягьы кесилген музыка, Тамагьы бууулгьан музыка, Къанаты юзюлген музыка Джаным кесиди. Огьай, Бусагьатда кёлюм Бир къанатлары кюйюб тютюнлей, Бир къанатлары да, сыныб сюйреле, Айланнган турналадан толуду. Аланы къычырыкъларыды бу тизгинле. Ансы мени бир хатам джокъду, Мен эм насыблы адамма дунияда. Джарыкъ. Музыка. Къан. Джарыкъ да сол джанынгдан тиерге керекди, Музыка да сол джанынгдан чыгьаргьа керекди - Джюрек табадан. Джюрек табадан уруб келген къанча... Урушну бир кюню Гакгы бишеди къумда. Бычакъ къызады къында. Къызыл чарс кёлтюрюледи Джерге чачылгьан къандан. - Сагьат ненчады? - Къайдам... - Сора сагьатынг къайдад? - Юзюлген билегимде Къалгъан болур... Ой-ой-ой, Ары бошлагъыз мени Ол тюшгюнчю джаулагьа, Аны меннге бергенед Сюйген къызым саугьагьа. Ары ийигиз мени... Гюрюлдейдиле таула, Къызарадыла ташла. Не хорлам, не да ёлюм - Сермешедиле джашла. Урушда Чырпыланы ичинде Шоркъулдайды къара суу. Айрандан толу гыбыт Сенде джатад, къара суу. Дюрюсюн аягъына чыгьыб, Сени таба келед къарт. Ол сенден абдез алыб, Ашыкъмай намаз этер. Андан сора гыбытдан Гоппаннга айран къуюб, Къатхан нартюх гырджын бла Ол дамлы ауузланыр. Кийиз бёркюне тюшген Гырджын умурланы чёплей, Иги джорала эте, Хыршысы таба атлар... ...Шо бусагьатда барыб, Ол сууда бет-къол джуууб, Сууукъ айрандан тогьуб, Къартны чалкъысын алыб, Бир чалкъы чалыр эди... ...Къуугъун! Кетди бёлек, Уруш чарсха кёмюлдю. Ол къартны джангыз джашы Ол кюн урушда ёлдю. Кел +++++++++++++++++++ Мени юсюмден кенгден сора Турма сен. Сенден сора Ким ангыларыкъды мени? Ким? Тутулгьанды Кюн. Тутулгьанды Ай. Тул къалгьанды джай. Тебренеди джер. Кюкюрейди кёк. Нек? Бир къанатын бушуу басыб, Бир къанатын букъу басыб Джыгьылады джыр. Тунчугьады джыр. Келе кир. Джырны дууадакъ бойнун Джерден айыр да къойнунга къыс. Кёл бер - Бузджюрек да джырджюрек болур. Кел бери. Кел. Джукълайды эл. Джукълайды джел. Кел. Джер тебренеди джюрекде, Кёк кюкюрейди джюрекде. Бешик да къуру. Эшик да къуру. Кел. Ким къутхарсын дунияны… Адамны къыйынлыгьындан джылдан джылгьа, Бизни ёлюмден сакълаб тургьан, Кёкню озон къаты джукъара барады Дейдиле алимле. Алай болса да, Ангыбыз-эсибиз-джюрегибиз джукъармаса, Анга да табылыр мадар, Неге да табылыр мадар... Табигьат, Къыйынлыкъладан къутулур ючюн, Ёз джанына себеб излеб, Алай джаратхан болур адамны. "Башыма азабха джаратдым аны",- Дей эсе да ким биледи энди. Алай а, Бир терек, бир джашил терек Юч адам солурча бир таза хауа Береди. Ол да белгилиди илмугьа. Андан хапарлары болмагъан эсе да, Бизде Джуртда Джангыз Терекге Юч ёзен да табыннганлай тургьанды. Суугьа, агьачха, кёкге, джерге да, Таб тюрлю-тюрлю джаныуарлагьа да Ата-бабаларынача къарагьандыла буруннгула. Энди уа? Сууланы бокълаб, хауаны бузуб, Чегетлени кесиб, джаныуарланы къырыб, "Газ" деб, джерни джюрек отун алыб, Нефть деб, къара къанын ичиб, Темир, магьадан деб, болгъанын къазыб, Табигьатха артыкълыкъ этиб, тонаб, Сора, Кеслери къошларына от салыб чабханча, Озгьан джангурну джамчы бла сюргенча, Чабадыла хахай-тууай этиб. «Сакъла, кесме»,- джангыртадыла Чокуна-афендини сёзюн. "Суула къуруйдула, къалмагьанды тёзюм". "Джер тебренеди, джарылады, джутады". "Джел къыяма болгьанны къурутады"... Дагьыда былагъа ушаш дуния бла бир сёз. Тюб болургьа башлагьан джаныуарланы, къанатлыланы Къызыл китабха тюшюредиле сакъларгьа, Кеслери уа ахырзаман сауутун чыгьарыб Аны бла къоркъутадыла бир-бирин. Джерде уа тёгюледи къан, термиледи джан... Къызыл китабха тыйыншлы ненча халкъ, ненча тил... Дуниядан да думп болгьан ненча халкъ, ненча тил... Джер, Адам улу саулай да Аллахны къызыл китабына тюшерча болгьандыла. Ёмюрлени узагьына тюрлю-тюрлю ауруула, эминала Тюрлю-тюрлю къыйынлыкъла, къазауатла Тюшюндюралмагьан эселе адам улуну, Не суу ахырзаман, не Хиросиманы кюл этген ахырзаман Тюшюндюралмагьан эселе адам улуну Неди да аны тюшюндюрлюк, бирикдирлик?! Джерге насыб къуршоу болуб тургьан Хауаны тешиб, кёкге чыкъгьанды адам, Чексиз кёкге эшик ачханды адам, Кёзге кёрюнмеген атомну чачханды адам. Андан кетсе къалмазча джугьу Аллай мийикликге чыкъгьанды адам улу, Кеси кесин ёлтюрюб къоярча Аллай кийикликге джетгенди адам улу. Бютеу джерге тюшгенди къоркъуу: Къалырмы, къалмазмы адам улу? Сакъланырмы джашау, сакъланырмы дуния? Къайда къайгьы, сагьыш да андан уллу. Джашау тюбелек джокъ болуб къалыр деб, Алгьын кишини да эсине келмегенди. Кеси кетсе да иши, юйю саулагьа къала, Джашауу магьанасыз кёрюнмегенди. Энди уа дун-дуниягьа ахырзаман келиб, Сени бла бошаллыкъ эсе уа джашау, Сора не магьана ишингден, кюрешингден, Юйдеги къурагьан да гюнахлы иш тюлмюдю? Аллай сагьышла адамны унукъдуруб, Къанатларын къоймайдыла эркин къагьаргьа. Ахырзаман къайгъыдан къутулмай Мадар джокъ толу насыблы болургьа. Адам - ёллюк джан - ёлюмсюзлюгюн Сабийлеринде, туудукъларында кёргенди. Ол ийнамы, ышаныуу да къуруй эсе энди Heгe таяныб джашау этсин ол? Быллай ауур сагьышланы, къайгьыланы къатында Ууакъ къайгьыларыбыз, сагъышларыбыз не? Дагъыда адам улу биригир орнуна Дау табаргьа кюрешеди бир-бирине. Хар бир адамны, бютеу адам улуну Тюшюндюрлюк, бирикдирлик не зат болур? Не зат болур бу джарлы джерни Ахырзамандан къорурукъ, къутхарлыкъ? Джашау Не джарашыб эсе да метрону ичи Электричка тышына чыкъса, Эркинирек солугьанча боласа, Кёзлеринг да джарыгьыракъ кёре. Джер башындан джер тюбюне къачырлыкъ Къыйынлыкъдан къадар сакъласын бизни. Кюн джарыгьына джетген зат болмаз Тиширыуну ариулугьу болмаса. ...Джалан тобукъларын артмакъчыгъы да джабалмай, Эркишилени тынгысыз эте келген къызчыкъ, Къара чалдыш чындайлада бутларынг Аугьа тюшген чабакълагьа ушайла. ...Ёрге турду эркишилени кёз къарамларын джырыб, - Ауну джыртыб кетди чабакъ тенгизге. Ариулукъну толкъуну кючлю тартыб, Бир джигит да аны ызындан чыкъды. ...Къазауатдан сокъур болуб кьайтхан тенгим а, Энди джуртун, анасыны бетин да кёрмез, Кюн джарыгьын, тиширыу ариулугьун да кёрмез. - Огьай, сокъур ары баргьан сагьатда эдим, Кёзлерим ачылыб къайтханма андан а... ...Аны аллында джокъду, огьай, барды терслигим. Адамгьа джетген къыйынлыкъ ючюн Барыбыз да керекбиз джууабха тартылыргьа. Сакъатланы аллында саула барыбыз да терсбиз... Электричка. Ариу тиширыу. Сакъат тенгим. Къач бла Джаз Ариулугьу онга тебреген Къахме тиширыуча, къач Келиб джазны къатына олтурду да, Бойнундан къаты къучакълады. Аны чапракъ кёз джашларында, Къалтырагьан имбашларында Алтынны джезин ачхан Чексиз мыдахлыкъ, бушуу бар эди. Джаз аны кёлюн джазаргьа Умут этгенинде уа, Ол, боялгьан башын кёлтюрюб: «Сени джылауунгу этеме»,- деди. Джан бла тёнгек +++++++++ Санымы къыялмазсыз кёбге. Джанымы къуялмазсыз кебге. Кёкге кёлтюрюлюб баргьанлай, Ташайырма кёзден. Мен - Тейри адамы. Джаным санымы сау джыртыб, Кетер чексизликге. Олду насыб. Тёнгегими ауур топракъ басыб, Джерге терен кёме баргьанда да, Джюрегим кёкге акъ кёлекке атар. Ол - Айталмай къалгьан сёзюм мени. Ой, Айтылмай къалгьан сёзюм мени... Кетерикме Бир айдан былайдан кетерикме Бошлукъгьа, шошлукъгьа, элиме. Таулада "ох" деб мал кютерикме Къан таула кёзюме кёрюне. «Аякъ тюбюмде джукъ атылад» деб, Ишекли болмай джерни басарыкъма. Джуртну сууундан тутуб, къаясындан Салыныргьа да, тюзю, базарыкъма... ...Алкъын а, этебиз эте къазауат. Адамны тёгюлген къаны ючюн, Адамны термилген джаны ючюн Къайсы файгьамбаргьа салайыкъ салауат?! Кёкден да, джерден да, таша да, туру да - Къуру да къарайды, марайды ёлюм Саны сауну да джаны джаралыды, Ол къайда, къалай басалыр кёлюн? От быргьыланы джюреклери бла Джабханла, джабарыкъла да бар. Джитилик, джигитлик да, ёхтемлик, ётгюрлюк да Алгъынладача бардыла, бар. Къайыкъ тенгизде батаргьа разыды Юсюн басхандан эсе джагьада юзмез. Алайды бурундан келгени: Адам кёрюрюн кёрмей кёрюне кирмез. Алай а, алай а, алай а Кёлге не асыу, не асыу андан? Сылтау да, чурум да табыб, Адамны ёлтюреди адам. Насыбым тутханлай турса уа, Бир айдан былайдан кетерикме. Шошлукъда джангыдан туусам да, Билеме, азаб чегерикме Бу джаханимни эсимден кетералмай, Къан джугъу кёлюмю тазалаялмай... Назмула бла джётел этерикме, Къып-къызыл къан джугьу назмула бла Ичими уруш букъудан ариулай... Къанны боркъулдауу, джанны къычырыгьы Джангыра туруучу ауруулай, Бир тюнюмде, бир тюшюмде Къыйнагьанлай турлукъсуз мени. Мен ичлеринден келгенме Ол къыйынлашыб ёлгенлени. Мен аланы бетлериме, Дертлериме мен аланы, Къазауат къайгьыгьа къаршчы къобарлыкъ Бу джер джюзюнде сауланы Барын. ...Бир айдан а былайдан кетерикме Бошлукъгьа, шошлукъгьа, элиме. Акъ таулада джашау этерикме Къан таула кёзюме кёрюне. ДУНИЯ бла АРИУЛУКЪ Аз да эсленмей къалалла Акъ чакъгъан балий, эрик да. "Ариу" деген сёз да мутхуз кёрюнеди Сени къатынгда Аурика. Мен сени кёрдюм абызыраб, Ол къутас чачынг тозураб, Ой буршу болуб кийиминг, Да бир бек онгуб сюйюмюнг. Ариу къанатлы - Ариулукъ, Ауур къанатлы - Ариулукъ, Кёзбау дуниягьа алданнган Сабий джюрекли Ариулукъ. Къара булутланы ичинде Акъ булут эдинг сен меннге. Кюйдюрдюнг да ушатдынг мени Шыбыла ургьан эменнге. Къууаныгьыз, къара булутла, Акъ булут да сизге къошулду - Сиз баргьан джанына барады Акъ марал кибик агьара. Къара чачакълы акъ булут, Кетиб барады Аурика... Сагъышым асры ауурдан Джюрегим огъуна ауруйду. Ариулукъ кесин сакълаялмады... Мен а нек сакълаялмадым аны? Биз а нек сакълаялмадыкъ аны? Анга тыйыншлы болмаз эдик ансы, Билир эдик сакълай... Ариу- лу-гъун къутхаралмагъан дунияны Къалай къутхарыр ариулукъ?! Джюрекни тенглигинден къарасанг +++++++ Тиширыудан ариу не болур дунияда Джюрекни кёзю бла къарагьанда, Аны ауазындан ариу макъам да къайда Джюрегинг бла тынгылагьанда. Тенгизни тенглигинден къарагьанда Джерде тауладан мийик зат болмаз. Джюрекни тенглигинден къарагьанда Тиширыудан ариу джан болмаз. Тауну мийиклигинден, тенгизни теренлигинден, Тюзню кенглигинден, кёкню чексизлигинден - Джюрекни тенглигинден къарасанг, Къайсы ёмюрде да тиширыу - Мона Лиза, Лейла, Хорасан... Огьай, тиширыудан ариу джан джокъ дунияда Джюрекни тенглигинден къарасанг. Джайгьы танг аласындан уяннганча къанатлы уяда Кёлюнгде назмукъанат сезим уяныр. Джюрекни тенглигинден къарасам дуниягьа Тиширыуду мийиклик, ариулукъ, тазалыкъ. Тау, эригенча, Кёк ачылгьанында, Алай эрийди эр джюрек аны аллында. Тиширыуну къудрети джарытхан дуния Джандет болур, эшта, сени атынг. Эр учунмазлыкъ, чыгьалмазлыкъ ёр джокъ Тиширыу болуб аны къанаты. Джырчы сЫмайылны эскере Хаман кёкге таралыб, термилиб Джаным тёнгекде инджилди да, Бир дарман-себеб излеб окъудум Къуранны, Тауратны, Инджилни да. Джанымы тауушсуз улууундан Джюз тюрлю болду, булгъанды кёлюм: Кеси джаратхан дуниягьа къараб Джылай тургьан Аллахны кёрдюм. Оюм этдими? Кырдыкга, джап-джашил джашил кырдыкга Джайны арасында къар джауду, чыммакъ акъ къар. Джангыз сагьатны ичине къара къыйынлыкъ, Акъ къыйынлыкъ чал этди джайны башын. Боран да алай сызгьырыб къобду: Къарны къарнаш болгьанына да кьарамай, Джауну сюргенча тёгерек сюрдю, Уруб атды къаядан, джардан да. Салыб келгенча ахырзаман кеси Дуния чагъылды, къатышды, хахайдан толду. Кюндюз - кече, джай да - къыш болду. Чарс кючледи джер бла кёкню арасын. ...Адам улу андан оюмму этди, Акъыллымы болду? Хо бир да. Ант этгенча кесинден бошаргъа Ахырзаман сауутун уулаб кюрешед. Билмейме, къачан... Билмейме, къачан кёрюрме сени: Къар да джауады джайгьа да къарамай. Гюл а чакъгьанды кюннге да къарамай - Къачан болса да кёрюрме сени. Билмейме къачан джетерме сеннге. Суу чынгаса да тешиб къаяны, Аллах-адам да тыялла аны, Билмейме къачан джетер тенгизге. Билмейме, айт, шо ненгден таныйым, Кёбдю ариу дуния башында, Кёб алданнганма алтынды деб джез, Алкъын тюнгюлмей излейме дагьыда. Билмейме, къачан табарма сени, Къачан, къалай? Эй, антсызды билген. Быллай ишге гюнахды кюлген - Джан джартысын излейд къыйынлы. Билмейме, къайры чабады джюрек - Заман къобаны бургьан тирмен таш. Акъ не къара болуучанды унунг, Бир кюн джарылыб къаллыкъ тирмен таш. Билмейме, къачан тюберме сеннге - Къарды, сууукъду, джайда кибик тюл. Барын истемей къызара эсе гюл - Табмай, тюбемей къалырма къалай? Эски джыл тауусула... Узакъ, джууукь да бир-бирин алгьышлагьан Бу байрым кече, байрам кече кесим джангыз къалдым. Кесим джангыз десем да къатымда Мурулдай эди къанаты сыннган кёгюрчюн. Кюреше эди сыннган кьанатын джыяргьа... Аны Чернобыль огьесе афган джелими келтирди? Байрамгьа кенг ачылгьан тереземден "Адам насыблыды" деген джыр бла бирге тюшдю ол. Олсагьат мен тереземи этиб, Къанаты сыннган кёгюрчюнню къолума алдым. Ол - кёгюрчюнмю эди, адам джюрегими эди, Заманны тюрсюнюмю эди, билмейин къалдым. Мен аны джюрегиме къысдым, Огьесе джюрегимими къысдым кесиме? Адам улуну джаны тёнгегинден чыгьыб, Ызына киргенча кёрюндю кёзюме. ...Байрым кече, байрам кече бошалды. Джангы Джыл башланды. Джангы джыл. 31. 12. 1987 - 01. 01. 1988 Кюн энтда бир кере алдаса... Озгьан заманны ичине Халкъ юренди Эзопну тилине. Сыртындан тюшюб "алма биш, Ауузума тюш" дерге да. Ма андады иш. Энтда къаллай бир керекди заман Тюзлюкге ийнаныр ючюн адам. Джерине кёре адамы да дейле, Джылына кёре джыланы да дейле. Джылан ургьан джибден да илгеннгенча, Сютден кюйген суугьа да юфгюргенча, Джюрек къыйынлыкъны унутуб къоялмайд, Джаз келгенине толу ийнаналмайд. Алай а, чууакъ бола келиб, Кюн энтда бир кере алдаса бизни, Сора ахырзаманнга тенг эт да къой, Ийнамсыз къалгьан джюреклерибизни! Батыб баргъан кюн ++++++++++++++++ Къар-буз эрисе, ачылгъанча Джерни джарылгьанлары, Алай ачылдыла ышаргьанынгда Джюрек джараларым. Къалмадыкъ Бир-бирибизни къыйнар ючюн. Сыннган кёлюм энтда бир сынды Тюз къайнар ючюн. Джашауну татлылыгьы бла къысхалыгьын Кёрдюм кёзлерингде. Сокъур кёзден чыкъгьан джаш - Бу сёзлерим. Ариулукъдан къанмадым... Инджитед бютюн, Кёзлеринден къан тама, Батыб баргьан Кюн... Сёз Сокъур кёзден чыкъгьан джашма мен. Джуртуму бетин, акъ сакъалын джуууб Саркъгьанлай, таш болдум суууб. Къалапеледен бюгюннге дери Халкъымы халкълыгьын къурутургьа кюрешгенлени Башларына тиерик ташма мен. Тилек Джашагьан, ёлген да хакъды. Ёлсем - Къадардан тилерим джангыз - Ана тилимде халкъыма керек Бир джангы сёзге бурулсун джаным. Джазгъы джабалакъ Джазгьы джабалакъ энеди алай, Кёкню сагьышы эннген кибик. Гяхиник а эмеди аны Бузоу анасын эмген кибик. Къыйын кёзюуде Кёлюнг-саулугьунг иги сагьатда "Бала кёлю агьачда" деб, айланаса. Алай а къыйналгьан кёзюуюнгде Анадан, эгечден излейсе себеб. Джан аурутуб айтылгьан бир сёз Дарманладан бегирек джарайды. Къарыусузлугьун джашыргьан джигит да "Джуртум" деб, ахсынады ичинден. Халкъынга не кесинге ачы кёзюуде Халкъынг бла болмазгьа боламыд? ...Ёлюрге туугьан джерингде излейсе Джанынг тынчыракъ чыгьарыкъча анда. Биз таяныр ташла Халкъынга джетген къыйынлыкъны-терсликни Бюгюн да ачыкъ этерге болмай эсе, Сора ол къыйынлыкъдан къутулмагьанбыз биз - Ол экинчи кере ёлтюреди бизни. Алгьа айырмай тюзюбюзню-терсибизни Бютеу халкъны тутмакъ этиб сюрдю. Джуртсуз къоюб, джукъсуз къоюб бизни Изледи джол азыгъы, джер джазыгъы этерге. Энди уа тумакъ этиб, эсибизни алыб Башыбызны къоймай кёлтюрюрге, Манкъуртлаб, кеси къошубузгьа от салдырыб, Джуртубузда излейди ёлтюрюрге. Атасын-анасын джоюб, джашына уа "Сёз къозгьаргьа этме умут, Ол джангылыч эди. Болду, кетди - Сен аланы ёмюрлюкге унут, Сен тюнененги, бурунунгу унут",- Дегенликге ол айтхан болмаз - Атагьа тюшген ёлюр джараны Ёмюрлюк табыча турлукъду джашы. Энди фыргъауун айтхан болмаз: Тюзлюк базманы дженге тебрегенди. Демократия. Перестройка. Гласность. Биз таяныр ташладыла энди. Ахырзаман а, джууукъдан джууукъ (джахил оюмла) Шо бу джаугьан джангурмуду, къармыды? Къоркъуулумуд, ууу-оту бармыды? Аллах-Адам, боллукъмуду сорургьа: Къайгьыладан, кюн чыгьармы солургьа? Аллах, сен джаратдынг эсе адамны, Былай къайгьылы нек этдинг аны? Адам, сен джараталдынг эсе Аллахны, Нечик къуруталмайса палахны? Адамны джаратыргьа къудрети джетген Аллах, Аллахны джаратырча мийикликге чыкъгьан Адам - Сиз бирсиз. Билеме, сеземе мен аны: Адамды Аллах. Аллахды Адам. Адам - Аллах. Аллах - Адам. Алай эсе, Нек кюрешедиле да бир-бири бла ала? Огьесе, биле болмазламы Бирликлерин, бир болгьанларын? Аллах да бир - адам улу да бир, Терекни тамыры бла тёппеси кибик. Ёзге бир-бири бла демлешедиле ала... Ахырзаман а джууукъдан джууукъ. Аллах-Адам-Къадар-Табигъат - сиз бирсиз. Къууанчыгьыз-джарсыуугьуз - джазыуугьуз бирди. Барыбыз да ангылайбыз аны. Ахырзаман а джууукъдан джууукъ. Кёк. Джер. Гяхиник. Кёк чамланнганды. Кёкюрегинде Элия сингирлери шыбыла таууш этиб, Къуугьуннгача баралла ары бла бери. Кёк чамланнганды: бети къаралыб, Кёзлери бютюн огьурсуз, къутсуз джылтыраб, Тамагьын бошлаб къычырады. Ёзенни эки джаны кюнбетледе, тик къабыргьалада Кёнделен джолла, джаяу джолчукъла Элияны кёлеккесича кёрюнедиле. Кёк чамланнганды: асры ачыуланнгандан Кеси бауурун талаб, джыртыб, Къайнай тургьан от джюреги Джилтин чача келиб, юсюбюзге тюшер, |