Махтаныргъа сюеди. Ачыуланса - кёбеди, Бир арсарсыз тебеди. Гъ Дарманлыгъы бар аны, Излеген - табар аны. Тауда, тюзде да ёседи. Билчи, аны аты неди? Д Къымылдамай, тепмей, Таш сарыуек жатады. Кюн сайын, кем этмей, Бир къой сюрюу жутады. Е Сёзлюк алып, изледим, Кёзлюк салып, изледнм, Сёз табалмадым «Е»-ге. Миндим да къарт текеге, Атландым узакъ жолгъа. Жетгенлей Темрез къолгъа, Бёрю бизни къууду да, Къарт текени бууду да, Мен юйге жаяу кетдим, «Е» элберге дау этдим. Ё Кюч эди заманлада, Ишледи сабанлада. Этди ишни ауурун, Аямады къарыуун. Энди салкъыннга кирип, Жатады, ышныр эте, Къаты бла, «ёкюрюп», Темир шуёху ёте. Ж Къолуна тигиу алды Жюзаякъ кенг арбазда,- Суу жамаучукъла салды Чунгурчукълагъа жазда. З Къырыу-къырыу! Къанат къагъа, Жазны алып кетебиз? Къырыу-къырыу! Жанкъоз чагъа, Артха алып жетебиз. И Ариу темир кемечигим Жюздю да быстыр суда, - Угу-жугу кёлекчигим Болду жап-жангы, сыйдам. Й Бертчик къолун тырнатды Чюйге. Чапды, элни къаратып, Юйге Анасы жакъды дарман, Жиляса да ол аман Къаты Айтчы сен манга аны, Не эди ол дарманны Аты? К Киштик тюйюлдю, Тишхан тутса да. Агъач юйюдю, Жууаш болса да. Бёрю анга не! Айыу да неди! Къачмаз юйюне: Юсю ийнеди. Къ Бек эринип къымылдайды, Учуп бара - зууулдайды. Топуракъдан топ этип, Кеси аллына ойнайды. Л Ананг тылы басды да, Отха къазан асды да, - Мен чёплеу жауда бишдим, Сени аузунга тюшдюм. Бар эдим да, - Жокъ болдум. Ач эдинг да, - Токъ болдунг! М Ма ол, ма ол Кётюрюр он Арба жюгюн. Сейирди да?! Сау бол, сау бол! Къысхады жол, Дингилжюген, Сени бла. Н Уудукъ, уудукъ, сууурдукъ, Жез къазанда къууурдукъ. Къууут этдик, тартдырып. Ашадыкъ, бал татдырып. Нг Тогъуз ай сагъыш этдим, Басханнга чабып жетдим, Бызынгыгъа да бардым, Ючкуланнга да ётдим. «Нг» харфха башланнган Сёз табалмай келеме. Сабийчикле, билгеннге Минги тауну береме! О Къазан къара - къашында, Олтуруп юй башында, Жауунда, къарда да Ол тютюн тартады. П Зоопаркга Сюлемен Бла барып, бюгюн мен Сейир-тамаша кёргенме. Быргъы бурну - анга къол, Жерде бек уллу да ол. Мен анга алма бергенме! Р Ой, алай да омакъ кюбюрчек, Ой, алай да жомакъ кюбюрчек - Толуду сыйлы алтындан: Жырдан, хапардан, акъылдан. С Кюйрюч атчыкъ, Жюйрюк затчыкъ, Къанга жолда Чаба-жорта. Чаба-жорта Къанга жолда... Ызы агъач Букъу болду. Т Тот, топ, топ этди, Суудан секирип ётдю. Алимден да къутулду, Салимден да къутулду. Туталмадым мен да. Тапсанг къойма сен да! У Агъач къалпагъын кийди, Хайнух ауруу тийди. Башы айланып жыгъылды, Тыгъырыкъгъа тыгъылды. Ф Бири биринден иги - Ала - онеки жигит. Алай аладан бири, Тюзю - экинчилери - Ёчдю суху жетерге, Буз кёпюрле этерге. Х Аны бузгъа иедиле, Къамчи бла тюедиле, Зууулдайды, Дууулдайды. Неди? Билчи хайда! Ц «Бир, эки»,- деп ит юреди, Айыу мешина сюреди. Ат ойнайды топ бла, Къарт къаплан а - от бла. Бир аягъына туруп, Сюеледи пил. Айтмайма жукъну буруп, Ёчешеме,- бил! Ч Жулдузла жана чыкъда, Ол кюнлюм бетге чыкъды. Толкъунлана, бурула, Тизилдиле дурула. Ш Къазан кибик къайнайма, Жерни тюбюнден ура. Улакъчыкъча ойнайма, Билмесем да макъыра. Бюгюн айыу балачыкъ Бийикден бери энди. Сейир этди баймакъчыкъ, Кесин кёрдю да менде. Щ Зыбыр чачлыбыз биз, Ушайбыз кирипилеге, Бизни сюйген - кирсиз. Даучубуз кирлилеге. Ы Жетегейча жети жаш, Жети туугъан къарындаш, Жетиси да ишчиле: Ташчыла, темирчиле, Агъашчыла, къойчула, Оюнчула, тойчула. Адай а бизни Нухчукъ Кичилерин сюеди. Некми? Ол кюн хомухчукъ, Дерсде угъай - юйдеди. Ь, Ъ Харфлыкъда эки къарындаш. Бири - къаты, бири - жууаш. Билгеннге - хумжу хычин, Билмегеннге - зукку чибин! Минг тешиги... Къалай алай минг тешиги? Къар тёшеди... Къалай алай къар тёшеди? Ол къар тюйюл, Агъарырча таш-агъач: Санга - гюттю, Манга - галау, Анга - къалач! Ю Жау, жауун, жау! Этмебиз дау, Сен а кир бери! Булут тозар, Жауун озар, Тёз ары дери! Я Ёгюз тюйюлдю, ёгюзге ушаса да. Кийик тюйюлдю, бийикде жашаса да. Минсенг- атлыкъ этеди ол, Тюе жюгюн элтеди ол. Туугъан жери - Тибетди. Билчи, сагъыш эт да! ГЫЛЛЫУ-ГЫЛЛЫУ ГЫЛЛЫУЧА А Алакъайым - солакъай, Атдан кетди Алакъай. Анасы жарсып жетди, Атасы айып этди. Б Бодуркъу-дуркъу-дуркъу, Бахчабызда - бодуркъу. Батырбийни къоркъутду, Быхыланы къоруду. В «В»-гъа сёз кёп изледим: «Вовачыкъ, сен айт», - дедим. «Вертолёт», - деди тенгим, «Вездеход», - дедим кесим. Г Гыллыу-гыллыу гыллыуча, Гылыучукъ айгъа уча. Гылыу тишхан - гудуда Гыллыланы гумуда. Д Дуркъу-дуркъу-дуркъучукъ, Дауутчугъум - доп-допчукъ. Дерследе да тохтамаз, Дауумхан да хорламаз. Е Ё Ётюрюкню кёзю кёп, Ётюрюкню сёзю кёп: Ёгюз, дейди, ичди кёкню. Ёртен, дейди, алды кёлню. Ж Жиляйды жиляуукъ, Жалайды жилямукъ, Жангыдан жиляйды. Жангыдан жалайды. З «Зынгыр-зынгыр-зынгыр» этди, Заманны айтды сагъат. Зауурчукъну «чыгыр» этдим, Зурумчукъ анга шагъат. К Киштикчик неге жарайды? Киштикчик чычхан марайды. Кирпичик неге жарайды? Кирпичик таракъ тарайды. Къ Къаргъачыкъла къарадыла, Къычырыкъдан къырадыла. Къарт къаргъа уа къутурады: «Къакъ, къакъ, къакъ!» - деп къычырады. И Й Ийнал ийнегин сатды, Ийнакъ ийнесин сатды. Ийнени Ийнал алды, Ийнекни Ийнакъ алды. Л Лейлячыкъ лёкъум ашайды, Локъманчыкъ лёкъу ашайды. Лейля тойду лёкъумдан, Локъманчыгъ'а - лёкъудан. М Метеке-теке-теке, Махтанады метеке: «Мюйюзлерим! - дейди ол, - Мен текеме, мен - теке!» Н Нг Нал, нал, нал тапдым, Наныкъ къапдым, бал къапдым. Налны атдым туманнга, Назму айтдым мен санга. О Ой, орайда, орамда, Ой, орайда, ой, ой! Ол орамда, орайда, Ой, орайда - той, той! П Пахатчыкъ - агъач уста, Пахатха - пиринч баста! Пашагъа уа - хобуста, - Паша оноугъа уста. Р Рама-рама-Рамазан, Рамазан - сыра къазан. Рашидге чурукъ тикген, Радимге уюкъ тикген. С Самат сыртха къарады, Сегиз ёгюз санады. Сыртха гуду къарады, - Семиз ёгюз марады. Т Тауукъчукъ багуш къаза, Тюлкючюк ачдан аза. Тюлкючюкню сюймейдиле, Тауукъчукъгъа иймейдиле. У Уркъуятны урчугъу, Узун уууртлучугъу. Унухну уа - улагъы, Ургъуй къапхан къулагъы. Ф Филляучукъ, Фаризатчыкъ да, Фазийчик, Фатиматчыкъ да Фермагъа сюйюп баралла, Фердауусха болушалла. X Хасанны кёрдю кючюк, «Хап-хап!» - деп юрдю кючюк. Хоразчыкъ да къычырды, Хычыярны къачырды. Ц Цирк келгенди! Атам бла Циркге барлыкъма тамбла. Цораланы Асланбек, Циркге бармаймыса? Нек?! Ч Чыпчыкъчыкъ ариу жырлайды, Тишханчыкъ тары урлайды. Чиллаягъ а жагъада Чабакъчыкъламы марайды? Ш Щ Шарапчыкъ, буштукъ Шарап Щётканы кёрмез къарап. Шоколадны уа букъдур, Шарап тапмаз деп бир тур! Ы Ыргъакъны суугъа атдым, Ыргъай тутуп, къууандым. Ычхынды да ыргъакъдан, Ызындан къарап къалдым. Э Эртте биреу бар эди, Эмен тнреу бар эди. Эмегеннге эн салгъан, Элбуздукъ деу бар эди! Ю Юзе, Юзе, Юзейир, Юзейирчикди сейир. Юзмезден юй къалайды, Юйню уа суу талайды. Я Яникойда, ой, ой! Яникойда - той! той! Якъупчукъ Яникойда Яра тепседи тойда. ТАЙЧЫКЪ Байталым тапды тайчыкъ. Мангылайында - айчыкъ. Бу тайчыкъ бир жоргъачыкъды, Бир туякъчыгъы акъчыкъды. Жоргъачыкъды, жоргъачыкъды, Бир туякъчыгъы акъчыкъды! 16 01 83 ЖИГЕР КЪЫЗЧЫКЪ Тур, эсли къызчыкъ, Жур кёзлю къызчыкъ. Берейим да жюн, Къадалып кюреш: Гинжинге жыйрыкъ, Жаулукъчукъ да эш. Кеснги да жокъ Къол къапчыкъларынг. Болурла сууукъ Кокачыкъларынг. Ай, иги къызчыкъ! Ай, жигер къызчыкъ! 17 01 83 КИШИУУМ Кишиуум, къайдаса? Кыс-кыс-кыс. Энтта ач къаласа, Кыс-кыс-кыс. Сют къуйдум къалайчыкъгъа, Эт салдым алайчыкъгъа. Кыс-кыс-кыс. Къашпакъгъа да къарадым, Чардакъгьа да къарадым, Излей-излей арыдым, Кыс-кыс-кыс. Тасды, жокъду кишиуум. Сора токъду кишиуум. Сора токъду, Сора токъду, Сора токъду кишиуум! 17 01 83 САКИЙЧИК Сакийчик, олтурма, Бир жукъгъа жара. Жуу быстыр, адыр да, Чачынгы тара. Суу да ал, бош турма - Ансы эринлеп Айтырла: - Мытырды, Эринчекди,- деп. 17 01 83 УЛАКЪЧЫКЪ Макъырады Улакъчыкъ Омаргъа, Омаргъа. Чакъырады Улакъчыкъ Ойнаргъа, Ойнаргъа. Макъырады Омаргъа, Чакъырады Ойнаргъа. 17 01 83 БЁРЮ Агъачда жыртхыч бёрю Жут бёрю жашайды. Ол, чаба ары-бери, Жур ызын ызлайды. «Кьууарма!» - деп, «Бууарма!» - деп Жур ызын ызлайды. Аллына чыкъды къоян... Тутду журчукъну да. Эслесе эди, баям, Ма бу жырчыкъны да Тутар эди, Жутар эди, Ма бу жырчыкъны да. Энди уа, Къарны кёбюп, Бир аман жиляйды. Терслгин журдан кёрюп, Жан-жанын талайды. «Атылама! Жарылама!» - Деп кесин талайды. 18 01 83 ЭЧКИЧИК - Эчкичик, къайданса? - Базардан. - Не затла алгъанса Базарда? - Бир къашыкъ сютге: Жашыма - Сюрме, Келиннге - Ийне, Къызыма - Тюйме, Кичиме - Къурмач, Кесиме - Къумач. - Текеге уа жукъ Алгъанмыса? - Хау. Тёрт жангы чурукъ Бла бир галау. 18 01 83 ЧЫПЧЫКЪ АШЛАУ Ашлаучукъ этдим Чыпчыкъчыкълагъа. Атлыкъчыкъ сепдим Чын-чып-чыплагъа. Ой, чорбат чыпчыкъ, Той, чорбат чыпчыкъ! Кёгюрчюн да токъ, Бир къайгъы да жокъ! 18 01 83 ЧАНАЧЫГЪЫМ Чаначыгъым, Чаначыгъым - Ойнакълаучу Таначыгъым! Тёшден Бир къызыу энесе, Ёрге уа - Нек эринесе?! 27 01 83 МУХАРНЫ ЭРИКЛЕУ Мухарны, Ауруп къарны, Бир аман жиляйды, Аныча аштапарны Боллугъу алайды. Ма алайды, Ма алайды, Ма алайды боллугъу, Ма алайды, Ма алайды, - Аныча аштапарны! 18 01 83 КЪЫШ КЮН Кюн - чууакъ. Хауа - къургъакъ. Жол - сокъмакъ. Терек - къырпакъ. Алай, Къышны сууугъу Бошду Сабийчиклеге. Бу къар кюнню Зауугъу - Учуулары Тикледен! 20 01 83 ТЮЛКЮЧЮК Тюлкючюк Къапланмыды? Тюлкючюк Къабанмыды? Сора аны чалдишлге Ким атханды? Нек атханды? Жюрекчиги къыйналып, Элдарчыкъ Ачлай[ жатханды. 21 01 83 ПИЛ Пил, пил, пилди, Пил - оюн тюйюлдю! Асландан да къоркъмайды, Къапландан да букъмайды. Ол ауур атлапды, Ол кырдык отлапды. Пил, пил, нилди, Пил къоркъакъ тюйюлдю! Ол жукъдан да къоркъмаймыды? Ол жукъдан да букъмаймыды? Къоркъады бир затчыкъдан, - Къоркъады тишханчыкъдан. Ёретин андан жукълайды... Ма алайды, ма алайды! 21 01 83 ГЫЛЫУЧУКЪ - Гылыучукъ алай жортады, Къууады ауанасын. «Чурукъчукъларын жыртады, Деп жарсымай анасы. Гылыучукъ алай жортады, Сен а, жигит, айтчы, нек Чурукъчукъларын жыртады Деп къайгъырмайды эшек? - Айтма, айтма ётюрюк, Тепдиресе къаяны. Табалмазса, жюз кере Къыдырсанг да дуньяны, Гылыучукълагъа тюкен, Не чурукъчукъла тикген. Орайда-ра, орайда - Не чарыкъчыкъла тикген! 26 01 83 КЁРПЕ ТОНЧУКЪ Ой тамаша, Тамаша, Кёкню учду Алаша. Нал тюшдю Туягъындан- Ахсагъан Аягъындан. Барсагъ' а - Темир кюбюр, Тёгереги Нюр кюбюр. Ичинде уа - Бир топчукъ! Хау санга - Кёрпе тончукъ! Сейир-сейирлик Кёрдюк Чапдыкъ, Къууа бир бирни... Тонну Аппагъа бердик, Ыннагъа уа - Кюбюрню. 09 03 84 БЁЛЛЯУ-БЁЛЛЯУ Къап-къара къаргъа бирде, Жауун жаугъан ингирде, Бешик жыр айта эди, Жукълата балачыгъын, Къап-къара къаргъачыгъын: - Бёлляу-бёлляу, Бёлляу-бёлляу, Бёлляу-бёлляу, акъчыгъым. Жууаш кирпичик бирде, Жел сызгъыргъан ингирде, - Бешик жыр айта эди, Жукълата балачыгъын Ол шинжи токалчыгъын: Бёлляу-белляу, Бёлляу-белляу, Бёлляу, жумушакъчыгъым. Узункъулакъ къоянчыкъ, Туугъанлы да къоркъакъчыкъ, Бешик жыр айта эди, Жукълата балачыгъын, Кесича къоркъакъчыгъын: Бёлляу-бёлляу, Бёлляу-бёлляу, Бёлляу-ляу, батырчыгъым. Анасы жашчыгъына, Ол къылыкъсызчыгъына, Бешик жыр айта эди, Тыялмай жиляуукъну, Жагъынлыны, бузукъну: - Бёлляу-бёлляу, Бёлляу-бёлляу, Бёлляу-ляу, алтынчыгъым. 11 10 84+ МЕТЕКЕ А теке, Ма теке, Чюй те-ке... Барады Юйюн Кётюрюп Метеке, Эски кюйюзюн, Кийизин да сатып, Эки мюйюзюн да Бирден къаратып. А теке, Ма теке, Чюй те-ке, Барады Юйюн Кётюрюп Метеке, Кесича тири Шуёхла табаргъа, Сабан тойлада Чаришге чабаргъа. 1985 КЪЫШ БЕШИК ЖЫРЧЫКЪ Жауады, бурдум эте, Къар тышында. Жукъланды эмен терек Жар башында. Жылы жууургъан - Юсюнде уа, Жазгъа къууана Тюшюнде уа. Жауады, бурдум эте, Къар эшикде. Жукълайды эрлен да Терек тешикде. Ол жаз узуну Ишлегенди, Жукъдан да къыйналмайды Энди. Жауады, бурдум эте, Къар тышында. Жукълайды айыу да Куркасында. Татлы табанынмы Эмеди? Наныкъ талагъамы Энеди? Жауады, бурдум эте, Къар эшикде. Ол кимди - Жукъламай тургъан тёшекде? Маму жашырын Къарарыкъды, Жукъламай турсанг - Урларыкъды. 1985 МЕНДЕН ЗАУУКЪ ЖОКЪДУ! Мурулдайды киштикчик, Мыйыгъында - юч тюкчюк: - Темир тишлиме, Аслан тюшлюме! Жёрме ашайма, Зауукъ жашайма! Жёбелейди тюлкючюк, Къуйрукъчугъу тюключюк: - Хыйладан толума, Гедешге - жолум а. Ашауум - тауукъду, Жашауум - зауукъду! Къууанады айыучукъ, Тончугъу бир ариучукъ: - Баймакъ аякъма, Жютю тырнакъма. Татлы ашайма, Зауукъ жашайма! |