БУРМА ТЕКЕЧИК Ариуду нечик. Бурма текечик. Тюйюлдю гыдай Чомарт текечик: - Эшерсе чындай, Ма, жюн, - дегенчик. Ариуду нечик Бурма текечик. Ариуду нечик, Ариуду нечик, Ариуду нечик Текечик. Чомартды нечик Бурма текечик. Кырдык келтирдим, Кампет къапдырдым Къышхыр да бердим Чырпы да къырдым.+ Чомартды нечик Ариу текечик, Чомартды нечик, Чомартды нечик, Чомартды нечик Текечик. ТАТЛЫХАНЧЫКЪ Татлыханчыкъ, Уштакетчик, Ма, къалашчыкъ, Ма, кампетчик. Адыл суугъа уч да жет, Уч да жет, Уч да жет. Алтын жаллы, Кюмюш наллы Къараторну Сюр да кет! Сюр да кет! Уштакетчик, Татлыханчыкъ, Ма, жилекчик, Ма, къатханчыкъ. Уштулугъа уч да жет, Уч да жет, Уч да жет. Къуш уядан Къараторну Нар нохтасын Ал да жет! Ал да жет! Ал да жет! ЧАП-ЧАП, ЧЫБЫКЪ АТЧЫГЪЫМ Чап-чап, чыбыкъ атчыгъым, Чыбыкъ атчыгъым, чап-чап! Чап-чап, жюйрюк затчыгъым, Жюйрюк затчыгъым, чап-чап! Дык-дыгыдык, Дык-дыгыдык! Гюрбежиге барайыкъ, Чап-чап, чыбыкъ атчыгъым! Налчыкъла салдырайыкъ. Чап-чап, жюйрюк затчыгъым! Дык-дыгыдык, Дык-дыгыдык! Иерчик да салайым, Чыбыкъ атчыгъым, чап-чап! Жюгенчик да салайым, Жюйрюк затчыгъым, чап-чап! Дык-дыгыдык, Дык-дыгыдык! КАСКА БЛА ГУМУЛЖУК - Эй, кесинги ёлтюрюп Къояса да иш бла! Ауур жюкле кётюрюп, Нек ишлейсе кюч бла, Нек ишлейсе, Нек ишлейсе, Нек ишлейсе кюч бла? - Къыл къобузунгда ойнап, Сен уста айтаса жыр. Къышны жетерин ойлап, Ишлеген да эте тур! Ишлеген да, Ишлеген да, Ишлеген да эте тур! - ЧУУ, ЧУУ, ЧУУ АЛА Чуу, чуу, чуу ала, Эки тишхан суу ала. Кишиу да суугъа бара, Ол тишхан уугъа бара. Чуу, чуу, чуу ала, Жангыз тишхан къуу ала. Бичакъчыгъы - къынында, Чакъкъышчыгъы - жанында. Чуу, чуу, чуу ала, Тишханчыгъым къууана: Ол аман киштикчикни, Тырнакълы кишичикни Эки къатлы, Кёк чорбатлы Юйю отда, жалында! КЪАМИЧИСИН КЕМИРМЕ - Гутчачыгъым! - Гау-гау-гау! - Гутчачыкъ, Акъкъашны сау. - Хоразым! - Кукурийкук! Кукурийкук!!! Кукурийкук!!! - Сен а тауукъларынга, Туугъан туудукъларынга Айт: ариу кийинсинле, Жыр айта, сюйсюнле - Жапыр Таладан бизге Сыйлы къонакъ келликди. - Гура, гура! - Гур-гур-гур!!! - Гура, сен Къурмач къууур. Сора, Сом бла шайгъа, Къууут тартдыр Ишайгъа. - Гылыучукъ! - Ия, ия? - Отун жокъ. - Ия, ия, Балта, жип да Алайым, Отунга Атланайым. - Кишиуум! - Мияу, мияу! - Кишиучугъум, Тишханнга.- Къонакъ келликди Манга. - Кишиуум! - Мияу, мияу!!! - Къайры кетип Бараса?! - Ол къалгъанды энди, Хау! Хапар айта Тураса! - Тишханчыгъым, Ханчыгъым, Манга къонакъ Келликди. Тишханчыгъым, Жанчыгъым, Сыйлы къонакъ Келликди,- Сен къамчисин Кемирме, Он да саугъа Берирме: Башынга - Башлыкъ, Ашынга - Ашлыкъ, Юсюнге - Жамчы, Къолунга - Къамчи, Атынга - Нохта, Атанга - Сохта, Ананга - Урчукъ, Бешик да жырчыкъ, Кюмюш да оракъ, Алтын да таракъ. ТИШХАННЫ БЕРНЕСИ Киштикчигим, киштикчик, Мыйыкъчыгъынг - юч тюкчюк. Ючюсюн да юзейим, Санга сюття сюзейим. Къой, макъырма, макъырма, Тишчханчыкъны чакъырма: Къызын эрге береди, Узакъ жерге береди. Бернесинде неси бар? Тот кесген ийнеси бар, Женгсиз да келеги бар, Тюпсюз да челеги бар. Кюе кесген кийизи, Жамычысы, кюйюзю, Тешиксиз элеги бар. Жарылгъан чоюнчугъу, Оюнсуз оюнчугъу, Урчугъу, ургъушчугъу, Сюек да къыргъышчыгъы, Элтир да бохчасы бар. Он да къобуз тюеги, Жюз да ууакъ-тюеги, Минг да хабыр-чубуру, Чапыракъдан чабыры, Тюйме да ахчасы бар. Къой, кишиуум, макъырма, Тишханчыкъны чакъырма: Талгъыр киштик тону бар, Теригизден ону бар, Киштик къуугъан, Киштик буугъан Къылыкъсыз оюну бар! КЪАРАНГЫДЫ ЭШИКДЕ Жукъу, жукъу, жукъусу, Жукъу - жулдуз букъусу. Къарангыды эшикде, Татлы жукъла бешикде. Аязчыкъ кирип келир, Бешигинги тебретир. Агъачдан кирпи келир, Беш агъач алма берир. Беш тишхан а тешикден Чыгъарла да, эшикден: Бири къалач келтирир, Бири къурмач келтирир, Бири келек тикдирир, Бири кёнчек тикдирир. Бири да белляу этер, Жизенги да сау этер. СЕНГИРЧГЕНИ АТ ЭТДИ ТИШХАНЧЫКЪ Тишханчыкъ къачып кирди Юйюне, Къадауун ачып кирди Юйюне. Садагъын алып чыкъды Арбазгъа, Къадауун салып чыкъды Арбазгъа. Сенгирчгени ат этди Тишханчыкъ, Ачы къазауат этди Тишханчыкъ. Къачып кючден къутулду Кишиучукъ, Эл бедишлиги болду Кишиучукъ. ЧЮЙ, ЧЮЙ, ЧЮЙ АРБА Чюй, чюй, чюй арба, Тюртюлюде тюй арба. Тюй тюйюлдю - будайды, Будай тюйюл - нартюхдю, Нартюх тюйюл - арпады, Арпа тюйюл - ашлыкъды, Ашлыкъ тюйюл - зынтхыды, Зынтхы тюйюл - тарыды, Тары тюйюл - пиринчди.- Элиясны бир тиши, Алай ол да хиришди. КЪОЯНЧЫКЪЛА КЮЛДЮЛЕ Шыхырт-шухурт, Шыхырт-шухурт... Шайтанчыкъла келдиле. Тыпар-тупур, Тыпар-тупур!.. Эмегенле сюрдюле. Хап-хап-хап-хап! Гау-гау-гау-гау!.. Гутчачыкъла сюрдюле. Къыл-къыл-къыл-къыл, Къыл-къыл-къыл-къыл... Къоянчыкъла кюлдюле. БУ КИМНИ КОКАСЫ? Бу кимни кокасы? Салимни кокасы. Хау санга - Салимни, Халимни кокасы! Бу кимни какасы? Залимни какасы. Хау санга,- Залимни, - Халимни какасы! Бу кимни къулагъы? Алимни къулагъы. Хау санга,- Алимни, - Халимни къулагъы! Бу кимни бурну? Хакимни бурну. Хау санга,- Хакимни, - Халимни бурну! КЮН, КЮН, САРЫ КЮН Кюн, кюн, сары кюн! Чыкъ, чыкъ, жары, кюн! Ариу къызынг - Ариука, Ариуканы ала чыкъ, Юйге къадау сала, чыкъ. Кюн, кюн, сары кюн! Чыкъ, чыкъ, жары, кюн! Эрши къызынг - Эршика, Эршиканы къоюп чыкъ, Билямукъдан тоюп чыкъ! СУУ, СУУ, СУУ ЧЕЛЕК Суу, суу, суу челек, Суу юсюнде гёбелек. Гебелекни алайым, Кёк кырдыкга салайым. Кюнде кепсин гёбелек, Учуп кетсин гёбелек. Анасына тюбесин, Манга къанат тилесин! КЪАН, КЪОН, ГЁБЕЛЕК Къон, къон, гёбелек, Къон, къон, гёбелек! Аття атха миндирир, Ання сюття ичирир. Къон, къон, гёбелек, Къон, къон, гёбелек! Ыннака къашыкъ берир, Аппака ашыкъ берир. Къон, къон, гёбелек, Къон, къон, гёбелек! Къанатынгы сылайым, Окъа бла сырайым. Ашынгы да билейим, Тенгим бол деп тилейим. Къон, къон, гёбелек, Къон, къон, гёбелек! КЕМЕЧИК Теличикди кемечик, Ол жагъадан кетмейди. Билмейди иги жюзе, Юйреннген да этмейди. Батыр кемечикди ол, Алай а жукь билмейди. Жюрюр эди школгьа Окъуругъу келмейди. Аны кесин тенгизге Къарт аппасы иймейди. Ажашып къаллыкъды ол, Окъургъа уа сюймейди. КЪАЙСЫ ЖОЛНУ БАРАЙЫМ? - Мен агъачха Къысха жолну барайым, Четеними Наныкъдан Толтурайым. - Барма, барма Къысха жолну! Алайды: Къарт метеке Къазыкъ бла Жолну аллын Сакълайды! - Мен агъачха Узакъ жолну барайым, Четеними Жилекден толтурайым. - Барма, барма Узакъ жолну! Алайды: Жаш гумулжук Къамчи бла Узакъ жолну Сакълайды! - Хуржунумда кампет да, Къалач да бар. - Сора къайсы жолну да Сен, къоркъмай, бар! ОН ЭДИ ДА, ОН ЭДИ! Ол бир эди, бир эди, Сакъалчыгъы кир эди. Аны эки мюйюзю Таш эди, темир эди. Бир тюйюл, эки эди, Айтырым теке эди. Чычкын бла сюелсенг, Сюйсюнмей кете эди. Эки тюйюл, юч эди, Миннгени тюкгюч эди. Юч эди да, юч эди, Урургъа бир ёч эди. Ол юч тюйюл, тёрт эди, Чырпылагъа дерт эди. Къыш сууукъда мюйюзю Окъа-окъа бёрк эди. Ол тёрт тюйюл, беш эди, Эл къыйыры тёш эди. Кесичагъа тюбесе Сау кюню кюреш эди. Беш тюйюл, алты эди, Къаягъа талпый эди. Чырпыладан тойгъалнлай Ыранда къалкъый эди. Алтымы? Жети эди, Кёп хата эте эди. Ол къышхыр табакъ кёрсе, Гыллыулап жете эди. Жетими? Сегиз эди. Улагъы эгиз эди. Къыркъар эди, кюз эди, Теке бир семиз эди. Угъай! Ол тогъуз эди, Бек сюйгени туз эди. Бек-бек сюймегени уа «Быз-быз!» эди, «быз!» эди. Тогъуз тюйюл, он эди, Юсюндеги тон эди. Он эди да, он эди, Юсюндеги тон эди! МЫТЫР Ой, тапчы, Ой, тапчы, Келтирчи таякъ Тюлкюню урургъа, Къазланы къорургъа! Ой, тапчы, Ой, тапчы, Келтирчи таракъ: Тайчыкъгъа къарайым, Жалкъасын тарайым! Жер этчи, Жер этчи, Ой, берчи азыкъ: Къаймакъчыкъ тотайым, Жукъугъа батайым! Тапдым мен, Тапдым, Келтирдим мен къазыкъ Мытырны тюерге, Жумушха иерге! СЫБЫЗГЪЫ Тау суучукъча Зынгырдайды сыбызгъым. Аязчыкъгъа Шыбырдайды сыбызгъым. Чыпчыкъла уа Тартыуун чёплейдиле. - Жаз узуну Жырларлыкъбыз! - дейдиле. ТАЙЧЫКЪ Тайчыкъгъа чыбыкъ урдум, Аны къушча учурдум, Ол а сыртындан атды, Аягъымы асхатды. Энди тайчыкъны урмам, Аны ачыта турмам, Ол а сыртындан атмаз, Аягъымы асхатмаз. 04 11 04 ЖЕЛ УРАДЫ Жел урады, жел урады, Жаз жауун жауа турады. Тамчычыкъла тепсейдиле: - Тойчулабыз биз! - дейдиле. Кенг туругъуз, кенг туругъуз, Къарс къагъыгъыз, къарс уругъуз! - Биз да тойчулабыз! - дейбиз, Тамчыла бла тепсейбиз. ЧАБЫ-ЧАБЫ Чабы-чабы, онг кокам, Чабы-чабы, сол кокам. Кокаларым, экигиз да, Чабы-чабы этдигиз да, Тепседиле какаларым. Кокаларым, кокаларым, Чабы-чабы этдигиз, Бир иги тепсетдигиз. ЧЫКА-ЧЫКА Чыкы-чыка, онг какам, Чыка-чыка, сол какам. Чыкы-чыка этдигиз да, Тенг келдигиз экигиз да. БУ ГЮЛЧЮК Бу гюлчюк къаншауду, бил. Бу уа, бу уа - къарампил. Ол кёкёзчюг а - чечекди. Учуп келген - гёбелекди. Ол балханийге къонар да, Баллы сууундан къанар да: - Гёбе-лёбе-бёбе! - дер, Жыр айта, ариу тепсер. 17 06 06 СУУСАР Бу суратдагъы - суусарды, Суусар жыртхыч жаныуарды. Ол къачып букъгъан - эрленди. Аман суусарчыкъ аны Табаллыкъ тюйюлдю энди. БУУ Ол келе тургъан терекди, Алай чапыракъсыз некди? Ол терек тюйюлдю, бууду, Къарачы, къалай ариууду! ГЁБЕЛЕКЧИК УЯНДЫ Гёбелекчик уянды, Бетин жууду чыкъ бла. Татлы суучукъдан къанды, Ойнады къызчыкъ бла. 17 06 06 КЮН БАЛАЛА Кюн чыкъгъанды, кюн тийгенди, Тал жашил жыйрыкъ кийгенди. Кёк - бийикди, кюн - къызыуду, Шорхулдап баргъан а - сууду. Шууулдап ургъан а - желди, Шош сенгилдеген а - кёлдю. Бийикде, тауда жашайбыз, Кюн балалагъа ушайбыз! АГЪАЗЧЫКЪ Бир сакъчыкъды Агъазчыкъ, Къыш акъчыкъды Агъазчыкъ. Къыш акъчыкъды, Къыш акъчыкъды, Жай бозчукъду Агъазчыкъ. 23.06.06. АТА ЖУРТУМ Жугъутур - къая тикде. Къуш къалкъады бийикде. Минги тау а алпды, нартды. Бу ата журтум - Малкъарды! ТЮЛКЮЧЮК БОЛГЪАНДЫ АЧ Тюлкючюк болгъанды ач, Марагъаны къоянды. Къоянчыгъым, хайда къач, Ансы тутуп къояды! СУРАХАЙ Агъачда хахай-тухай! Неди, неди, бу хахай?! Маймулланы юркютгенди Узунбоюн сурахай! 17.06.06. АГЪАЧ ЖАШЧЫКЪ Темрез къолда Агъач Киши жашайды, Жангыз кёзю мыдых отха ушайды. Кенг кёкюрек къангасында - балтасы, Барды аны Хансор деген баласы. Къол-бет жуумай ашайды да ашчыгъын, Бек къыйнайды аначыгъын жашчыгъы. Ол тюйюлдю жашчыкъны къайгъычыгъы… Бек аурууйду бюгюн а къарынчыгъы. Атасы да, анасы да жиляйла, Тюклю бетин,тюклю къолун сылайла. Дарман-дары болушмайды балагъа… Баймакъ-Аякъ Аюб келди алагъа. - Жети таудан аууп, - деди къарт айыу, - Жети суудан ётюп, - деди къарт айыу. - Барды узакъ айрыкамда бир черек, Жагъасында ёседи алма терек. Ол терекни къып-къызыл алмалары - Дарман-дары. Алай ким барсын ары? - Мен барайым! Аякъларым чабарла, - Деди Къоян. - Ол терекни табарла. - Мен барама, манга тынчды ёрлеген, Алма, кертме юзген да, - деди Эрлен. - Мен барама! - деп тохтады Тюлкючюк, Сау сагъат кесин махтады Тюлкючюк. - Агъач Киши, Тюлкючюк этер жумуш Тюйюлдю бу. Мен барайым. - деди Къуш.- Мен барайым. Иш тюйюлдю ол манга, Дарман-дары келтирейим баланга. Агъач жашчыкъ къарынчыгъындан тутуп, Ынычхайды, агъач халкъын жунчутуп. Жиляйдыла агъачлада къапланла, Къандагъайла, сюлесинле асланла. Сууда жюзген Сарыуек да жиляйды. Къол-бет жуумай ашагъан ма былайды. Пил жиляйды, Гъаргъадан* да, Жилян да. Жилямагъан Къабанчыкъды жалан да . Нек жиляйды ол кесича кирлиге? Къууанады кюлтыпыс шимирлеге. Къанатлары шуу=шуу эте, кетди Къуш, Къызыл бишген алма алып жетди Къуш. Къуш аланы къарт айыугъа узатды, Ол а аны Хансорчукъгъа ашатды. Агъач жашчыкъ алмачыкъдан къапханлай, Сау болду да, юйден чыкъды чапханлай. Агъач жашчыкъ, кюле жангыз кёзчюгю, Мурулдайды, экиди да сёзчюгю. Бири - аху, бири - уху. Бар да сор Не айтыргъа сюйгенин тюклю Хансор. __________ *Гъаргъадан - носорог. УЛАКЪЧЫКЪНЫ ТУУГЪАН КЮНЮ Макъачыкъ - Малкъардан, Хоразчыкъ - Холамдан, Чаукачыкъ - Чегемден, Баппушчукъ - Басхандан Бызынгы элине келдиле. Макъачыкъ Малкъардан Мандалакъ келтирди. Хоразчыкъ Холамдан Хайнухчукъ келтирди. Чаукачыкъ Чегемден Чертлеуюк келтирди. Баппушчкъ Басхандан Баппучукъ келтирди Бызынгы элинде жашагъан Улакъгъа. Малкъарлы макъачыкъ: - Ма-къа-къа, ма-къа-къа! - Холамлы хоразчыкъ: - Ку-ку-рий, ку-ку-кук! - Чегемли чаукачыкъ: - Чик-чик-чик, чук-чук-чук! - Басханчы баппушчукъ: - Бакъ-бакъ-бакъ, бакъ-бакъ-бакъ! - Деп ариу жырлалла Бызынгы элинде жашагъан Улакъгъа. Улакъчыгъ а алай мардасыз къууанды: - Ме-ме-ме! - деп созуп жырлады. Унутмай, туугъан кюнюне узакъдан Келген тенглерин сыйлады Жау бла, бишлакъ бла, Сют бла, айран бла. 17 03 06 ТАУ СУУЧУКЪ Тау сууучугъум, бир тохта, Салайым кюмюш нохта. Сыртчыгъынга минейим, Таудан къызыу энейим! ЖАУУН - КЪУУУП… Жауун - къуууп, биз - къачып, Жауун - къуууп, биз - къачып, Кючден-бутдан къутулдукъ, Хиличиге къутурдукъ. Ол а ёпкелемеди: «Къоркъакъчыкъла!» - демеди. КЕЛЕ-КЕЛЕ… Келе-келе, кертме кёрдюм, Бара-бара, жилек тапдым. Кертмени тенгиме бердим, Жилекни уа кесим къапдым. 06 05 06 КЪАР КЪАЙДА ТУРА БОЛУР ЖАЙДА? Къар къайда тура болур жайда? Къыш а, къыш, тейри къылыч - къайда? Нюр жаннган тейри къылыч - кюнде Сют кёмюкча чыммакъ къар - айда! 10 05 06 ЖУЛДУЗЧУКЪ Жулдузчукъ кёкде жашайды, Анасы уа - айды, айды. Къызчкъ жукълайды кече, Очугъ а кюндюз жукълайды. КЪАМАЖАКЪЧЫКЪ Къамажакъчыкъ къарады, Къыж-къыж эте барады. Мюйюзлюдю къамажакъ, Къач, тишханчыкъ, урады! 22 05 06 УЛЛУАУУЗ МАКЪАЧЫКЪ Уллуаууз макъачыкъ, Сен атанга ушама. Къанатчыгъы окъачыкъ Гёбелекни ашама. 29 05 06 ЧАБЫ-ЧАБЫ ТИШХАНЧЫКЪ Чабы-чабы тишханчыкъ, Чарыкъчыкъларын кийип, Чыка-чыка тишханчыкъ, Чабырчыкъларын кийип, Тоюп арыдан, тюйден, Чабып чыкъдыла юйден, Чыка-чыка этерге, Чабы-чабы этерге. 17 05 06 ГАУГАУМИЯУ не да ингилиз жырчыкъ Элге бара эди Мияу, Элден келе эди Гаугау, Мияу жырлай, Гаугау тепсей, Бара эдиле жияу. Жырлай бара эди Мияу, Тепсей келе эди Гаугау, Мияу элге, Гаугау элден Келе эдиле жияу. Къайда жырлай баргъан Мияу? Къайда тепсей келген Гаугау? Биз кёрген - Дауурду, дауду, Бир къужур Гаугаумияуду! 25 05 06 ЭЛБЕР НАЗМУ Акъ къарда, Чыммакъ акъ къарда, Къара диднча, Ары-бери учады къара бурунчукъ, Къаппа-къара бурунчукъ. Акъ къарда, Чыммакъ акъ къарда, Къара юзмелтча, Ары-бери учады къара къуйрукъчукъ, Къаппа-къара къуйрукъчукъ. Акъ къарда, Чыммакъ акъ къарда, Къара чаукачыкъча, Ары-бери учады эки къара къулакъчыкъ, Къаппа-къара эки къулакъчыкъ. Акъ къарда, Чыммакъ акъ къарда, Къызыл гёбелекча, Ары-бери учады къызыл тилчик, Къыппа-къызыл тилчик. Акъ къарда, |