ESEKKULANI MURAT
Adamla quwançlarında, Aqıyınlıqlarında, namazçı atala, anala namazlarını artında köb tilek etedile.
http://www.elbrusoid.org/phorum/index.php?action=vthread&forum=22&topic=13027&page=1
Ala duwalarında qralıbızga tınçlıq-rahatlıq, milletibizge birikmeklik, igilik, ösüb kelgen tölüge sawluq, nasıb Ullu Allahdan tileydile. Ol köb tilekni içinde, unutulmay, haman aytılıb turgan bir tilek bardı: «Allah, bizni balalarıbıznı, ösüb kelgen tölünü ilinmek acaldan saqla!» - deb.
«İlinmek acal» nedi? Bu filosofiya-aqılman añılamaqnı açıqlagan qıyındı. Camagat bilgenden, tüz awrub, töşeginde ölmegen ilinmek acaldan ölgenñe sanaladı. Anı üçündü ölügü esine tüşgen adamnı tilegi: «Qadarıñ bolgan Allah, Sen menñe tüz ölümden, cathan orunumda ölürge buür!» - deb. Kim da köredi, tüz uwahtıdan ölgenni sanından ese ajımlı, zamansız ölgenni sanı köbge artıqdı.
İlinmek acalnı sıltawları mardasız köbdüle. Adamla suwga ketib, uwga barıb, agaç kese, avariyaga tüşüb, araqıdan küyüb, tütün içib, narkotikleni, aman adamlanı zaranından, tabigat palahladan zamansız duniyadan ketedile.
İlinmek acalla köb türlü bolsala da, eki qawumga bölünedile. Birinçi qawum ilinmek acal adamga, milletge tış küçnü zarawatlıgından cetedi: tabigatdan, aman adamdan, kesiñi qralıñdan. Söz üçün, cer tebrenñenden, suw qobhandan, ullu celden köb adam qırıladı; bir aman adam başhanı açhasın, rıshısın alır muratda, caşırtın sampalnı tartadı da, öltüredi; faşist Germaniya, ullu planla salıb, kesine cer, baylıq qoşar üçün, Ekinçi duniya qazawatnı açadı, 55 million adamnı caşawun üzedi. Ne ua, SSSR 30-40-çı cıllada kesini millionla bla adamların bolmagan sıltawla bla duniyadan tas etgendi.
Açıq belgilidi, adamlaga, milletge tış küçden kelgen zarawatlıq adam ulunu qarañılıgı bla baylanıb bolganı. Halqnı qarañılıgın hayırlandıra, zalimle - napolenla, gitlerle, stalinle - milletlerine ençi nasıb izleydile, anı bla birgeley ala tarihni sıylı betlerin alırga süedile. Adam ulu qarañılıqdan bek aqırın çıga baradı. Ol ogay, milletleni ızına, qarañılıqga, ketgen zamanları da boladı.
Aythanıbıznı begitgen köb misalnı tarihde, caşawda körebiz.
Adamga, milletge tış küçden kelgen zarawatlıqla adamnı amanından, hanladan, biyleden qral tamadaladan kele esele, ol qıyınlıqlanı tıyallıq, tıyarıq da kesleridile. Alay bolur üçün a, qral demokrat coruqda caşarga, anı tamadaları da kerti demokratla bolurga kerekdile. Alay bolmasa, zalimleni zalimliklerin tıyarga, bizde, tüz halqda, qarıw coqdu. Demokratiya bolmagan qralda camagat qanatsızdı.
Cañız bizni eteribiz: «Allah, halqnı, adamlanı Sen cazıqsın, qralnı başına carawlu onowçula tüşsünle, işni ala millet izlegença etsinle», - deb tilewdü...
Birinçi qawum ilinmek acalla adam uluga, başında körgüztgenibizça, ullu haleklik keltiredile. Bu haleklikle bolluq tül edile qral başçıla tüz atlasala, zakon bla işlesele, kesi neda millet egoizmleri, ambisiyaları bolmasala.Zalimleni fitnalıqların tıyar üçün adam ulu bir aqılga kelirge, qarañılıqnı da (oldu anı soqur, qarıwsuz etib turgan) tas eterge kerekdi. Ne caşırıw, alay bolur üçün köb zaman kerekdi. Arı deri ua adam ulu qatışa, adamla da qarañılıqdan zalimlege zamansız qurmanlıq bola barlıqdıla. Tüzdü, busagat duniyada 200 qralnı içinde caşawnu tab quraganla bardıla: Yaponiya, Siñapur, Germaniya, Norvegiya, Şvesiya, Gollandiya, Daniya, Belgiya, dagıda alaçala. Bu qrallada, Soljenisın aythanlay, adamnı saqlaw, anı sıyın körüw bek miyik daracadadı.
Adamlanı tış küçden ölümnü, palahnı tıyarga qarıwları nolga cuwuq ese da, ilinmek acalnı sıltawların tıyarga, tıyalmasala da, az eterge qollarından kellikdi.
Ekinçi qawum ilinmek, ajımlı acallanı adamla kesleri keslerine keltiredile. Ullu köllülük, qarañılıq (Allahnı em ullu cawları), dürgenlik, sansızlıq, telisine erişmeklik, zarlıq, milletin süe bilmegenlik, anı caqlamagan, qarıww bola turganlay, aña boluşmagan, milleti ne bola tur-ganın körmegen, honşusunu igi zatın başına tartmagan, har atlamın «tuqumum, milletim maña ne aytırla» deb, ete bilmegen, caramagan qılıqlanı quruturga küreşib turmaganlıq, qıshası, tolu adam halda, caşaw izlegença, cürümegenlik anı baş sıltawlarıdıla. Ol zatla köbübüznü qıynaydıla, milletibizni da qalgan milletleni içinde muthuz etedile.
Coqdu tıbırıbızda cılıw, bereket - ullu gitçeni, gitçe ullunu esgerib, eski zamanladaça, cürügen tübemeydi.Başında körgüztgen çirik adetleribiz, başçılarıbıznı sansızlıqları milletni alga barırına çırmaw boladıla. Qıyınlıqnı açısın qat-qat çaynagan, uçuzluqnu sınagan halq, qaraçaylıla, kimden da bek bir cumduruq, egeç-qarnaş bolub caşarga kerek edik. Ol zat bügün bizde coqdu. Bu barıwdan barsaq, busagat duniyada globalizasiya (çeksizlik) baradı da, ol milletibizni ceñil zamanda tas eterikdi, curtsuz da qoyarıqdı. Çeksizlik «altın milliardnı» gorda bıçagıdı. «Altın milliard» toya bilmegen Celimawuzdu.
Ol milletleni, qrallanı çaynamaganlay cutub barırga izleydi. Anı ne bolganın, antiglobalistle añılaydıla. Ma, anı üçün, ala çeksizlik bla küreşni bardıradıla. Bu künlede duniyada eki miñden artıq türlü millet caşaydı. Alay ese, allay bir til da cürüydü. ÜNESKO bildirgenden, allıbızda 50 cılnı içinde duniyada bügün caşagan tilleden 600 öllükdü. ÜNESKO açıqlamaydı ol 600-ge qaysı milletle kirgenlerin. Men añılagan, caşawubuznu tüzetmesek, aña gıbıça qadalmasaq, ol duniyadan tas bolluq milletleni al tizginlerinde barlıqbız. Aña şagatlıq ete turgan milletibizde köb ışanla cürüydüle.
Barmıdıla madarla milletibizni milletligin saqlarga, anı ömürün uzaq eterge? Qıyındı, alay a bırdıla!
Başında aythanıbızça, ekinçi qawum ilinmek, ajımlı, zamansız acalnı sıltawların adam kesi kesine ullu köllülükden, dürgenlikden, sansızlıqdan - caşay bilmegenden - çaqıradı. Bilgenñe, kesibiz kesibizge salgan qıyınlıqla tabigat bergen, qral neda başha qral salgan qıyınlıqladan, ölümden çırtda az tüldüle, köb tül esele.Tabigat, qral adam uluga zarawatlıqnı zaman zamanı bla cetdire ese, adamla ua caramagan qılıqları bla, ölümnü keslerine har künde, keçede tabadıla.
Alay bla duniyadan caş qawum, caşawga em kerekli qawum, caşamayın ketedi.
Adamnı qolundan kellikdi (köbleni kelgen da etedi) kesi etgen terslikni tüzetirge. Sıñar esleb cürürge kerekdi.Miyik kulturaları bolgan qrallada adamla coruqga sıyınıb cürüydüle, caramagan zatnı etmeydile.
Statistika bildirgenden, allay qrallada, kesi kesine qıyınlıq salıb ölgenleni sanı köb kerege azdı.
Alay ese, biz da kulturabıznı költüreyik, coruq bla, zakon bla cürüyük, igileça, aşhılaça caşayıq! İynanıgız, caşawubuznu igige bururga köb zat, ullu qarıw kerek tüldü. Birinçige, busagatda unutulub bara turgan adet-töre coruqlanı caşawga bursaq, ol köbge igilennikdi, milletibiz da kötüremlikden çıgarıqdı. Bügünlükde bizde cürügen calqawluq, içkiçilik, tütün tarthan, aldaw, urlaw, öltürüw, ulhu alıw, fitnalıq, sayaqlıq algın milletibizde cürümegendile, bolgan esele da, aydancıldan alanı bir qawumu tübegendi, köbüsünden milletni haparı bolmagandı. Qaraçaylılanı cerleri dıkkı, taşlı, az hayırlı bolsala da, qacıqmay urunuw bla Kavkazda bütew milletleden ese bay caşagandıla. Tarihçile şagatlıq etgenden, üysüzkünsüz, sadaqaçı bolmagandı.
Qaraçayda araqı, tütün HH-çı ömürnü allına deri cürümegendi, esirib, hunaga kesin urgan bolmagandı, oramda cıgılıb turgan tübemegendi. Uru, aldaw bek sıysızlıqga sanalgandı.
Qaraçaylıla üç-tört ayga caylıqlaga ketsele, üylerine kirit salmagandıla. Erkişile şkoknu uwga, qamanı omaqlıqga aylandırgandıla, ala bla adam öltürmegendile, ol ogay, tüyüşde hayırlandırmagandıla.
Qaraçayda sayaqlıq em bediş zatha sanalgandı. Ol tişirı-unu, erkişini da birça uçuz etgendi.
Sayaqlıgı bolmagan, ariw hawada, et bla aq aşab caşagan adam ariw emda agaçlı bolgandı. Anı üçün sanalgandıla qaraçaylıla Kavkazda em çıraylı adamlaga.
Milletibizni başında aytılgan mahtawların men milletçilik awruwdan awrub çıgarmayma. Qaraçaylılanı ariw qılıqların tarihçile, alimle, cazıwçula köb zamannı mından alga cıllada, ömürlede keslerini cazma işlerinde körgüztgendile.
Milletni qıyınlısı ata-babalarını aşhı adetlerin, coruqların, cürütülgen namısın tas etedi. Busagatda Rossiyanı milletlerini tragediyası, qaraçaylıla da içinde bolub, igi adetlerin unuthandıla, alanı orunlarına caragan zat a quralmagandı.
Alay bla caşawubuz abına, qatışa baradı. İgi, eski millet adetleribizni bardırmay, kesibizni tüzetirge caşawubuznu igilendirirça madar izlemey, kesibizde neda başhalada ilinmek acaldan ölgen bolsa: «Allah, alay buürgan edi, acalı cetdi, duniyadan ketdi», - deb, saqlanmagan qıyınlıqda kölübüznü basarga küreşebiz. Ogay, Allah: «Bar da, başıñı qayadan at», demeydi. Allah başına madar etgenñe qadar etedi! Avariyala, başha qıyınlıqla ulluladan çıqmay, köbüsüne caş tölü bla baylanıbdıla. Alay ese, bılaga artıq es bölürge kerekdile ata-ana, cuwuq-teñ.Qıyınlıqnı başı çörçeklikden, dürgenlikden, teli erişmeklikden, adamnı bişmegenliginden keledi.
Bütew canladan Allah quru adamga bergendi aqılnı. Anı bla birgeley aña eki col bergendi: biri - şeriyat, ekinçisi - şaytannı colu. Adamnı kesine qoygandı Allah qaysı colnu barlıgın. Biz busagatda şaytannı colun saylaybız.Şaytannı colu bla barıb ölsek: «Allah alay buürgan edi», - deybiz! Qoyayıq cahillikni, küreşeyik tersligibizni, tersleni da tüzetirge!
Ayıb etmegiz, men siz bilmegenni aytmayma, qralnı zakonu bla şeriyat bir-birinden uzaq ketmeydile. Adamdan ala izlegen: qarañılıqdan çıgarga, ullu köllü bolmazga, ataga-anaga igi bolurga, cuwuqnu-teñni tutarga, honşuñ bla ariw caşarga, kişige zarlıq etmezge, dert tutmazga, kesiñe izlegen igilikni başhaga tecerge, qralıñı aythanın eterge («QurIan aythannı da et, qral aythannı da et»), gitçelikden ölür künñe deri bilim alırga küreşirge, üy biyçeñi bir zat bla incitmezge, tişirıw da erkişini sıyın miyikde tutarga, ata-ana sabiylerini borçlarından çıgarga (aşar, kier kerekli etmezge, bilim aldırırga) QurIan oquturga, aqıl-balıq bolsala, üylendirirge emda üydegi etib çıgarırga, haram haqnı aşamazga, namaz eterge, oraza tutarga, zekyat berirge, qurman eterge, qarıwwñdan kelse, caşawuñda bir kere Kyabaga barırga, artıqlıqga tözmezge, har künde, keçede carawsuz qılıqlarıñı quruturga küreşib tururga...
Allahha bu başında aytılgan izlemleden ne hayır, ne hata coqdu - ala aña kerek tüldüle, ala barı adamga kerekdile, aña hayır berlikdile. Ol alay bolganın ilmu bügün açıqlab boşagandı.
Quru namaznı adamga hayırın alıb qarasaq, ol adam uluga sawluqnu saqlagan profilaktika işleden ese da köb hayır beredi.
Bardıla halqla şeriyatnı colu bla atlay, keslerine tab, bay, caşaw qurab turganla (Sawd Arabiyanı, Katarnı, Bruneyni arablıları), bardıla milletle adam zakonlanı hayırlandıra, nasıblı caşaganla (yaponlula, siñapurçula, nemsala, dagıda başhala).
Qaraçay köb aşhı adetin tas etgendi, cañı coruqlanı ebine kiralmay, bügün cunçub turgan regionlanı biridi. Bügün Rossiyada cunçuwu bolmagan region bek azdı.
Har region, bolumun añılab, aña köre işin bardırırga küreşedi.
Bizniça gitçe milletçikleni caramagan adetle artıq da bek tıgırıqga tıyadıla, caşawların elek etedile, ömürlerin qıshartadıla.
Alaydı da, biz da cuqlab tururga kerek tülbüz! Bu işde, milletni aynıwwnda, anı cañıdan tiriliwünde camagat birleşlikle ullu qarıw salırga kerekdile.
Bügün carawsuz qılıqlarıbıznı, milletibizge em ullu oümsuz zarawatlıq sala turgan üç palahnı üsünden sözübüznü bir kesek toluraq aytırga izleybiz. Adamga, milletge da zaranı bla caramagan adetleni içinde, Allah biledi, içkiçilik birinçi orunnu ala bolur. İçkiçilik adamnı sawlugun, añısın, sıyın algan bla qalmay, ömürün qıshartadı, terslik işleni etdirtedi, üydegini çaçadı, sabiyle ata sawluqda öksüz ösedile, tögereginde caşaganlanı tınçlıqların buzadı.
Men araqını adamga, milletge kerti qıyınlıq sala turganın bi-rinçi orus cazıwçu V.G. Rasputinni 1987-çi cılda televideniede söleşgeninden añılab başlaganma (andan beri içkini ne türlüsün da awuzuma salmayma).
Ol cıl V.G. Rasputin kesine 50 cıl tolgan zamanda Yaroslav oblastda tuwgan eline qonaqga keledi. El ullu, şkol, elçi teñleri köb.
Seyirsindirgen nedi desegiz, belgili cazıwçunu 50-cıllıgı bla teñlerinden algışlay bir erkişi kelmeydi! Qaygılı bolub sorub başlaydı: «Ol qaydadı, bu qaydadı, ol a qaydadı?» - deb.
Cuwabha eşitedi: «Ol ölgendi, bu ölgendi, bu da ölgendi», - deb. Ekinçi kün camagat qabırlaga barıb, köb aylanadı, teñlerini sın taşlarında cazılganlanı oquy.
Ol zamanda aytadı, közlerinde cılamuqların sürte: «İspilas Rossiya. Propadaet Rossiya», - deb. Qaraçay Rossiyanı bir gitçe butaqçıgıdı. Rossiya ne awruwdan awruy ese, biz da ol awruwdan awruybuz. Art zamanda işsizlik, milletlege sansızlıq, içkiçilikge col açhandı.
Kesim körgen, kesim sezgen zatnı aytama. Men Sıntıda caşayma. Sıntıçıla kişiden köb içe bolmazla şaytan suwnu, artha qalmay esele da. Bir kün honşum bla içkini üsünden söz başladıq. İçkini elibizge salgan zaranın bilir muratda elni başından ayagına çıqdıq, araqını uwundan ölgen adamlanı sanab. Sıntı ullu el tüldü. Süysegiz iynanıgız, süysegiz qoüguz, araqıdan ölgenleni sanı 86 boldu, içib avariya etgenleni sanamay, 90 prosenti caş adamla, meni sohtalarım.
Sürgün qıyınlıqdan elibizde awur qartlıqga deri caşagan adam coqdu, em qart erkişige 84 cıl boladı da, ol da orundadı. Anı üsüne da caş adamla (erkişile) duniyadan ilinmek acaldan qorab baradıla. Allay üydegile bardıla, içkini uwundan eki-üç kere cerge qaraganla. Har el da Sıntıçadı. Qalay bolluqbuz alay bla üy, millet?!
Ma dagıda, adam tüşünürça bir hapar,kesim körgen zat: 60-çı cıllanı ayagında belgili qart, honşum Dudalanı Tawbiy caşına kelin keltirgen edi. Aña ol zamanda 75-80 cıl bola edi.
Toüna kesini teñlerin, kesiça 12 qartnı çaqırgan edi. Tepsini tamadası 100 cılga cete turgan qart, bek tiri Cawbalanı Yakub, şapa da men. Şapanı işi ua - araqı quüw.
İşimi tındıra, araqını quüb, adetdeça, rümkanı tamadanı allına saldım. Yakub: «Qarnaşçıgım, rümkanı arı keter», - dedi. Men bu zatha tamaşa boldum. Cawbalanı Yakub arabça, orusça oquwu bolgan adam, sovet vlastnı quraganlanı biri, Qaraçayda, köb zamannı südü bolub işlegen kişi araqı içmegenmidi kesini uzun caşawunda? «Allah erkinlik bermegen zatnı etmegenme», - degen edi ol soruwuma cuwabha. Araqı, tütün içmegen ol 12 qartdan törtewlen çıqdı: Cawbalanı Yakub, Cawbalanı Azret, Blimgotlanı Hasan, Oçaqlanı Cubray. Ol törtüsü qara küç bla da elde bir adamnı alga iymegendile. Oylaşdırgan - bu tört adam duniyadan 100-şerden artıq cıl caşab ölgendile, candetli bolsunla.
Har cılda araqını uwundan ölgenleni sanı qralıbızda 35-40, tütünnü zaranından 45-50, narkotikleden 35-40 miñ boladı. Ol osal qılıqla atalanı, analanı cılathandan, baylıqnı, bereketni quruthandan sora da milletni namısın, adetin, corugun unutduradıla, milletni milletligin tas eterge boluşadıla. Üydegi milletni tamalı, qalası süymeklikni üsünde işlenibdi. Süymeklik bolmagan cerde üydegi caşaw bolmaydı. Adamnı tuwganından ölüb ketginçi süymeklik birinçi nögeridi, boluşçusudu. Adamnı süymekligi bolmagan zamanı bolmaydı: sabiy sagatında ataga-anaga, aqıl-balıq zamanında caşnı qızga, qıznı caşha, üydegili zamanında balaga, artda - tuwduqlaga... İçkiçilik adamnı tamalın oyadı. Süymekligin tas etgen adam uçuzlanadı, adamlıgın tas etedi.
Biz busagatda içgença, araqını sıysız içgen adamla burunlada da bolgandıla. Şvesiya bir zamanda içkiçilik bla birinçi orunnu alıb turgandı. Bügün anda esirgenni körlük tülse, araqını uwundan ölgen ertde unutulgandı.
Şukur Allahha, Qaraçayda da başlanñandı araqıga, içkige ters köz bla qaraw. Bu milletge kerek işde din tuthan caş tölü alga baradı, içkisiz toyla köbden köb bola baradıla. Köb cılnı mından alga çirik adetlege sıyınmay, araqısız toynu birinçi Çagarlanı Tambiy başlagandı. İgi adamnı igiligi halqga cugadı. Anı üçün ol sıysız bolmagandı, camagatdan ullu büsürew algandı.
Tambiyni caşaw colu adamlaga ülgüdü. Men körmegenme anıça, mañılay qıyını bla, urlamay, fitnasız allay oñlu mülk quragannı.
Bu sözsüz, urunuwnu cigitidi. Men añılagandan, Çagarlanı Tambiyge esgertme salırga kerekdi...
Milletibizni ekinçi ullu palahı - avariyala. Bıla keçede-künde degença ilinmek, ajımlı acalnı keltirgenley turadıla, milletibizni genofondun qarıwsuzga buradıla, analanı közlerinden cılamuqlanı qurutmaydıla . Bir avariyada 2 - 6 - 8 adam ölüb qalganı boladı! Ma köb bolmay bir taksist, avariya etib, 3 tişirıwnu öltürgendi, kesi da reanimasiyaga tüşgendi.
Ay medet, ölgenle 3 bolmagandıla, 6 bolgandıla - 3 ölgen tişirıwnu qarınçıqları bolgandı. Tawugubuzga, qoübuzga cetmegen zarawatlıq adamlarıbızga cetedi. Milletde aytıwlaga tıñılasañ, biz adamıbızdan ese, malıbızga saqbız.Avariyanı da 99 prosentin caş adamla etedile, kesleri da açıydıla, köbleni üylerine qıyınlıq da saladıla. Ata, ana, tamada qarnaş, egeç körmeymidile balalarını maşinanı qalay cürütgenlerin? Añılarga kerekdile, allayga maşina alıw coq, algan eseñ da, açhıçların teren asıra. Biz, ullula, alay bla boluşuruqbuz avariyalanı az eterge.
Ekinçi, GAİ-ni tersligindendi avariyanı köblügü. Biz üretir zat coqdu - GAİ-çile ariw biledile avariyalanı tıyar madarlanı.
Borçların tıyınşlı toltursala, ayırılıb caş şoförlaga qatı bolsala, avariyala az bolluqdula. SSSR-ni zamanında taksileni, avtobuslanı şoförların ertden sayın colga tintib ie edile. Entda alay eterge kerekdi.
Milletibizni üçünçü palahı: honşulada tübemegen, ençi awruwubuz, aytırga, cazarga kölüñ barmagan, bedişlik em teli işibiz - caş adamla, kerek kün milletibizni caqlarıqla, saqlarıqla bir-birin qırıb baradıla! Bu mecisuwluq, teli çörçeklik qaydan, neden çıqdı? Kereksizge qırılganlanı sanı bizge belgili tüldü. FSB bu zatnı sanın milletge belgili eterge kerek edi.
Milletde cürügen haparlaga köre, ölgenleni sanı tört znaklı sifrala bla sanaladı! Şimal Kavkaznı belgili alimleri Aliylanı Umar, Hubiylanı İslam (İslam Qaraçaylı) keslerini cazma işlerinde: «Kavkaznı qalgan halqlarındaça Qaraçayda qan dert coqdu», - deb mahtanıb, quwanıb cazgandıla. Nek quwanñandıla ala? Dert cetdiriw cürümegen halq eski, miyik kulturası bolgan milletge sanalgandı.
Bu üç millet qıyınlıq - içkiçilik, avariyala, dert cetdiriw (alay tül ese, som-şay üçün qazawat), Stalinni, Beriyanı genosidlerinden artha qalmagan palahla bolub, qaraçay milletni qarıwwn, tin-innet quduretin, namısın tozuratadıla.
Camagat añılay başlagandı bu üç palah milletibizge zaran sala turganın. Ne kelsin, kesibizni duniyalıqga aldatıb, aman etgenibizni bile da turganlay, calqawluqdan, ürençeklikden bara barabız. Tohtarga ua kerekdi. Qolubuzdan kellikdi kesibiz ete turgan amanlıqlanı tıyarga, quruturga. Birinçisi, bütew barıbız araqını-içkini qaysı türlüsün da üyden, toydan quruturga! Bu osal zatlanı qurutur üçün, bütew milletni küçün birikdirirge kerekdi. Men añılagandan, bu problemalaga atab bütewmillet sezd bardırsaq kerek edi. Televiden
|
ÇAY
MAL
ЧАЙ
